Статуэтку «За свабоду думкі» прэміі імя Васіля Быкава музыкам Ксеніі Жук і Арцёму Лук’яненку ўручыла кіраўніца Аб’яднанага пераходнага кабінету Святлана Ціханоўская. Урачыстая цырымонія ўзнагароджання адбылася 3 кастрычніка ў Беларускім Доме ў Варшаве. «Белсат» пабываў на імпрэзе.
11 гадоў запар прэмія імя Васіля Быкава «За свабоду думкі» ўручалася ва ўрачыстай атмасферы ў Бычках на Вушаччыне, дзе нарадзіўся пісьменнік. Лаўрэатамі прэміі ў розныя гады станавіліся паэты Рыгор Барадулін і Ніл Гілевіч, літаратары і палітыкі Павел Севярынец і Уладзімер Някляеў, пісьменьнік Уладзімер Арлоў, мастакі Алесь Марачкін і Алесь Пушкін, краязнаўцы Ада Райчонак і Алесь Белакоз, грамадскі дзеяч Зміцер Дашкевіч, рэжысёр Валер Мазынскі і журналіст Глеб Лабадзенка. Але былі сярод лаўрэатаў і музыкі. Статуэтку атрымлівалі Лявон Вольскі, Зміцер Вайцюшкевіч і Віктар Шалкевіч.
З 2019-га да 2023 года ўзнагарода з розных прычын не ўручалася.
«Будзе жыць і тады, калі нас не будзе»
Заснавальнік прэміі, канцлер Вольнага беларускага ўніверсітэту Аляксандр Мілінкевіч казаў на адкрыцці цырымоніі 3 кастрычніка, як усцешаны тым, што прэмія адраджаецца, «як сімвал».
,,«Гэтая імпрэза вельмі сімвалічная. Таму што беларусы ўвесь час кажуць: нам трэба адраджацца. Адраджаць культуру, мову, гісторыю. А мы адраджаем нібы сціплую прэмію, але яна настолькі сімвалічная, што, я лічу, яна будзе жыць і тады, калі нас не будзе», – зазначыў у сваёй прамове Аляксандр Мілінкевіч.
Па словах палітыка, гэтая прэмія належыць усім беларусам, «якія змагаюцца за свабоду, якія жывуць і мараць аб беларускасці Беларусі і аб тым, каб яна абрала еўрапейскі шлях».
Аляксандр Мілінкевіч выказаў шкадаванне, што адраджэнне прэміі адбываецца не ў вёсцы, дзе нарадзіўся Васіль Быкаў, а ў іншай краіне. Але сцвердзіў, што калі-небудзь цырымонія ўручэння зноў вернецца ў Бычкі.
«Самае важнае - не згубіць дух і сілу волі», – падагульніў Аляксандр Мілінкевіч.
«Мы вернем і адродзім сваю краіну»
З прамовай на імпрэзе выступіла кіраўніца Аб’яднанага пераходнага кабінету Святлана Ціханоўская. Яна прызналася, што ніводнага разу не была ў Бычках, але заўважыла, што «у кожнага свой шлях да беларушчыны». Лідарка дэмакратычнай Беларусі згадала пра важнае і балючае - пра лаўрэатаў прэміі «За свабоду думкі», якіх лукашэнкаўскі рэжым зрабіў палітычнымі вязнямі.
«Згадваючы імёны пераможцаў, трэба нагадаць, што адзін з іх - наш выбітны мастак Алесь Пушкін, быў забіты за кратамі. Забіты менавіта за свабоду думкі і творчасці, якая замінала злачыннаму рэжыму. Яшчэ два лаўрэаты прэміі і цяпер знаходзяцца ў турме – гэта Зміцер Дашкевіч і Павел Севярынец. Няхай яны ведаюць, што мы пра іх памятаем і працягваем змагацца за іх вызваленне», – сцвердзіла Святлана Ціханоўская.
Напрыканцы выступу яна запэўніла, «што мы вернем і адродзім сваю краіну».
Імёны адроджанай прэміі «За свабоду думкі» імя Васіля Быкава агучыў кіраўнік Беларускай рады культуры Сяргей Будкін. Пераможцамі сталі музыкі вядомага гурту «NaviBand» Ксенія Жук і Арцём Лук'яненка.
«Сваёй творчасцю яны вучаць свабодзе», - зазначыў Сяргей Будкін.
«Свабода заўсёды ідзе ад сэрца»
Статуэтку лаўрэатам уручыла Святлана Ціханоўская, якая да гэтага назвала «NaviBand» сваім улюбёным гуртом. «Вы сапраўдны прыклад кахання, творчасці, працы і любові да Бацькаўшчыны», – казала Святлана Ціханоўская, віншуючы «NaviBand» з узнагародай.
Музыкі дзякавалі прысутным і заснавальнікам прэміі за давер і пашану.
«Мы жывём у жахлівы, але вельмі важны для беларускай культуры час. Важны у тым сэнсе, што калі Беларусі, калі нашай краіне баліць, то творчыя людзі адчуваюць гэта ў сэрцы. І нараджаюцца новыя творы - кнігі, песні. І мы зараз сведкі таго, як уздымаецца беларуская культура. І гэта вельмі важна адчуваць зараз, што нашай культуры як ніколі патрэбнае падтрыманне. Бо ў беларускай культуры і знаходзіцца той самы код свабоднай Беларусі, пра якую мы ўсе марым», – сказаў у прамове падзякі Арцём Лук'яненка.
«Нам трэба зрабіць усё, каб далей пісаць, ствараць, спяваць і падтрымліваць адзін аднаго», – дадаў спявак.
Музыка таксама перадаў прывітанне Глыбоцкай раённай гімназіі, дзе ў свой час вучыўся. «Цяпер у ёй няма ніводнага беларускамоўнага класа, а калі я вучыўся - не было ніводнага расейскамоўнага», – з сумам заўважыў Лук'яненка.
Атрымаўшы статуэтку, дуэт заспяваў некалькі сваіх вядомых песень. Прагучалі «Мы прачнёмся іншымі» і «Мама».
Ужо пасля заканчэння афіцыйнай часткі ўзнагароджання музыкі прызналіся ў размове з «Белсатам», што перамога была для іх неспадзяванкай: «Не думалі, што апынёмся ў шэрагу такіх выбітных асобаў».
«Наколькі свабода думкі важная ў музычным творы, у песні?» – запыталіся ў музыкаў.
«Гэта самае важнае. Таму што ў беларускай культуры ёсць два бакі. Ёсць тая, якая нясе код свабоднай Беларусі, пра які я казаў. І ёсць тая культура, якая абмежаваная рамкамі. І калі параўнаць іх - гэта неба і зямля. Таму што ў нас гэта ідзе ад сэрца. А там людзі ствараюць і баяцца, што камусьці не спадабаецца. Ствараюць «пад нешта», «пад нейкае мерапрыемства». І назваць гэта свабоднай творчасцю нельга», сказаў «Белсату» Арцём Лук'яненка.
«Проста свабода заўсёды ідзе ад сэрца», – сцвердзіла Ксенія Жук.
На пачатку 2025 года музыкі абяцаюць выпусціць новы альбом.
На ўрачыстасці ў Беларускім доме ў Варшаве прысутнічалі прадстаўнікі дыпламатычнага корпусу еўрапейскіх краін, шмат беларускіх палітыкаў, грамадскіх дзеячаў і журналістаў. З перамогай «NaviBand» віншавалі намеснік кіраўніцы Аб'яднанага пераходнага кабінету і кіраўнік НАУ Павел Латушка, прадстаўніца Кабінету ў нацыянальным адраджэнні Аліна Коўшык, спікерка Каардынацыйнай Рады Анжаліка Мельнікава, спецпрадстаўнік МЗС Польшчы ў супрацы з дэмакратычнымі сіламі Беларусі Артур Міхальскі ды іншыя.
Арганізатарамі імпрэзы ўзнагароджання прэмія «За свабоду думкі» імя Васіля Быкава былі Вольны беларускі ўніверсітэт і Беларускі дом у Варшаве.
Зміцер Міраш belsat.eu
