Беларускі акцыяніст Аляксей Кузьміч зладзіў у французскай сталіцы перформанс пад назваю «Асемяненне». Глыбіню задумы паліцыя не ацаніла: мастака абвінавацілі ў вандалізме.
Парыж зазнаў «асемяненне» з дапамогаю Вандомскай калоны: Аляксей Кузьміч жоўтай фарбаю дадаў дэталяў, якіх бракавала, каб утварыўся фалічны сімвал.
Сваю акцыю мастак растлумачыў любоўю да Парыжу і жаданнем «запусціць парастак жыцця», каб «ажывіць прастору, што даўно стала мерцвяком»:
«Няхай з ажыўлення гэтай калоны – цэнтральнага месца сілы Францыі – пачнецца рэнесанс Парыжу».
Паліцыя, далёкая ад высокіх задумаў беларуса, палічыла перформанс апаганьваннем. Акцыяніста арыштавалі за «вандалізм у дачыненні помніка архітэктуры, што ўяўляе культурны здабытак Францыі».
Кузьміч цяпер у дэпартацыйным цэнтры. На старонцы мастака ў Facebook з’явіўся допіс пра тое, што яго прызналі «пагрозаю нацыянальнай бяспецы Францыі» і «прэфектура зноў пастанавіла выслаць у Беларусь».
У дакуменце, апублікаваным у акаўнце, пазначана, што 11 верасня ён папрасіў прытулку ў Францыі, пры гэтым мае дзейсную візу, выдадзеную Польшчаю, таму і прытулку мусіць прасіць там. Адпаведны запыт французскія ўлады ўжо накіравалі ў Варшаву. На час разбору мастак застанецца пад вартаю.
Кузьміч не быў бы Кузьмічом, калі б не працягнуў эпатаваць з-за кратаў. Надоечы ў ягоным Facebook з’явілася абвестка, што на знак пратэсту з увагі на пагрозу дэпартацыі ён адмаўляецца ад мастурбацыі:
«Адміністрацыя дэпартацыйнага цэнтру здзіўленая ягонай заяваю. Раней такога ў гісторыі пенітэнцыярнай сістэмы заўважана не было. Усе вязкі днямі і начамі спраўна і з задавальненнем мастурбуюць. Кузьміч жа з першага дня праз свайго адваката падаў заяву, што адмаўляецца дакранацца да свайго чэлеса».
Папярэднюю акцыю Кузьміча, пасля якой яго арыштавалі на месяц і забаранілі яму ўезд у Францыю, пахваліў мастак Уладзімір Цэслер. Перформер раскопваў магілу Вінцэнта Ван Гога з крыкам «Мастак, уставай!»
«Геніяльна!» – пракаментаваў тады Цэслер. Цяперашняе ж «асемяненне» Парыжу такога захаплення ў мастака не выклікала. «Не вельмі добры метад», – сказаў ён «Белсату». Цэслер канстатаваў, што мяжы паміж мастацтвам і вандалізмам «на жаль, у нашыя часы ўжо няма»:
«Шмат хто, калі дэкларуюць сваю новую плынь, то першае, што кажуць: патрэбна адрачыся ад старога. І калі адракаюцца ад старога, часта ўжываюць не вельмі добрыя метады».
Перформанс на магіле Ван Гога, на меркаванне мастака, быў бяскрыўдны:
«Там ён пакалупаў, упэўнены, у яго не было намеру выкопваць, проста намагаўся прыцягнуць увагу. Было зразумела, што адразу ж прыедзе паліцыя, ён, уласна, гэта задзірліва і рабіў».
«Нягледзячы на маштаб калоны, акцыя дробная», – такую характарыстыку апошняй на гэты момант імпрэзе Кузьміча ў размове з карэспандэнтам «Белсату» даў экскурсавод, аўтар YouTube-каналу «Каля культуры» Мікіта Моніч:
«Лепш за ўсё апісаць гэта – іспанскі сорам. Калі я глядзеў відэа, першая рэакцыя – фэйспалм, ну як так? Зрэшты, я разумею, што гэта значная частка сучаснага мастацтва, хаця я не вялікі аматар такіх даволі радыкальных акцыяў ці акцыянізму».
Паводле нашага суразмоўцы, перформансы Кузьміча нельга разглядаць у ізаляцыі ад становішча беларусаў у выгнанні:
,,«Яго ўсё-такі не дэпартавалі з Францыі. І што ён робіць? Робіць вось гэтае, зноўку правакацыю. Тут ужо ўключаецца ў мяне музейшчык, для якога галоўная функцыя – захоўваць спадчыну. Акт вандалізму супраць Вандомскай калоны – ну такое сабе. Асабліва калі гэта робіць беларус-уцякач, бо гэта быццам бы дыскрэдытуе ўвогуле наш і без таго хісткі стан».
«Мне падаецца, што акцыя Кузьміча не толькі другасная, а яшчэ і саступае ў задуме, у фантазіі таму, што рабіла “Вайна”», – кажа Моніч.
Ён прызнаў, што пры жаданні можна інтэрпрэтаваць перформанс беларуса як антымілітарысцкую, пацыфісцкую, антыімперскую акцыю, калі ўлічыць, што Вандомская калона была адлітая з пушак, узятых напалеонаўскім войскам у бітве пад Аўстэрліцам.
«Знайсці кантэксты і асэнсаваць гэта магчыма, але форма ў мяне выклікае хутчэй няёмкасць. Гэта злоўжыванне гасціннасцю. Я як беларус, які знаходзіцца ў нядобраахвотнай эміграцыі, кажу: мы з аднаго чоўна і з пункту гледжання таго, чаму мы пакінулі Беларусь і дзе знаходзімся. І ў гэтай сітуацыі мне падаецца шкодным такі падыход», – упэўнены культуролаг.
У «асемянёнай» акцыі Кузьміча Моніч пабачыў крыўду мастака: «Я не магу разбачыць там нейкую крыўду. Крыўду на што? На сусвет? На грамадства? Я не ведаю, ці добра ўсё ідзе ў Кузьміча як мастака, якія ў яго ёсць спробы ўключыцца ў культурную прастору ў Еўропе, але я дэшыфрую гэта так: асоба пакрыўджаная на тое, што яе не любяць, таму робіць такую шкоду, нібыта падлетак нішчыць лаўку».
Сцяпан Кубік belsat.eu
