У Вільні 3 жніўня адкрылася трэцяя канферэнцыя дэмакратычных сілаў «Новая Беларусь». За два дні плануюць восем вялікіх дыскусіяў і сесіі адказаў на пытанні наведнікаў. «Белсат» пераказвае галоўнае з чатырох вялікіх дыскусіяў і сесіі пытанняў і адказаў.
У першы дзень прайшлі чатыры дыскусіі. Пераказ першай, якая тычылася галоўных выклікаў, чытайце тут. Пераказ другой пра Беларусь, Еўропу і аддзяленне беларусаў ад Лукашэнкі, чытайце тут. Пра трэцюю дыскусію – аб эканамічнай сітуацыі ў Беларусі – чытайце тут. Галоўнае з чацвёртай дыскусіі «Беларуская ідэнтычнасць у 2025 годзе: як захаваць і ўмацаваць» чытайце тут.
Пасля дыскусіяў выбраная прэзідэнтка Святлана Ціханоўская прызначыла трох новых прадстаўнікоў Аб’яднанага пераходнага кабінету і разам з Кабінетам адказала на пытанні наведнікаў. Затым дэмакратычныя сілы прэзентавалі пагадненне аб супрацы між трыма структурамі і «Платформу 2025».
Жывую трансляцыю канферэнцыі ладзілі на Youtube. Поўная праграма канферэнцыі тут – 4 жніўня запланаваныя яшчэ чатыры дыскусіі.
Тры новыя прадстаўнікі АПК
Прадстаўніком па абароне і нацыянальнай абароне Ціханоўская прапанавала прызначыць Вадзіма Кабанчука, былога намесніка камандзіра палка Каліноўскага.
Прадстаўніком па міжнароднай супрацы і еўрапейскай інтэграцыі – дыпламата Уладзіміра Астапенку, кіраўніка місіі ў Бруселі. Пазаштатным дарадцам па рэалізацыі еўрапейскага выбару Беларусі застаецца Аляксандр Мілінкевіч.
Прадстаўніцай па справах моладзі – сябра Каардынацыйнай рады Маргарыту Ворыхаву, якая раней была дарадцай па моладзевай палітыцы ў Офісе Ціханоўскай.
Ціханоўская ўхваліла прапанову Паўла Латушкі прызначыць ягоным намеснікам Арцёма Брухана.
Яна таксама прасіла Каардынацыйную раду рэкамендаваць прадстаўнікоў на іншыя пасады – «міністра ўнутраных справаў» і «міністра фінансаў». Спікерка КР паабяцала распачаць працу над гэтым.
З Валерам Кавалеўскім і Валерыем Сахашчыкам, якія нядаўна пакінулі Аб’яднаны пераходны кабінет, «дарогі не разышліся», запэўніла Ціханоўская.
Што будуць рабіць прадстаўнікі Кабінету?
Вадзім Кабанчук згадаў, што ў 2022 годзе Кабінет ставіў перад сабой задачу аднаўлення суверэнітэту Беларусі. Дзеля гэтага, лічыць ён, трэба падтрымліваць беларускіх добраахвотнікаў, якія ваююць ва Украіне. Ён паабяцаў у наступны дзень расказаць падрабязна пра канкрэтныя патрэбы і маштабныя праекты.
Маргарыта Ворыхава абяцала займацца пашырэннем магчымасцяў адукацыі і мабільнасці для беларусаў у Беларусі і за мяжой, узмацненнем моладзевых арганізацыяў і іх кансалідацыяй, узмацненнем прысутнасці моладзі ў палітыцы.
Уладзімір Астапенка падкрэсліў, што важна не толькі працаваць над дэлегітымізацыяй рэжыму Аляксандра Лукашэнкі на міжнародным узроўні, але і змагацца за ўзмацненне суб’ектнасці ОСЦ, АПК і КР, каб павялічвалася падтрымка замежных партнёраў.
Павел Латушка расказаў, што працягне займацца арганізацыяй міжнароднага пераследу прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі, у тым ліку праз Міжнародны крымінальны суд. За мінулы год дамагліся выдачы шасці ордараў на арышт, у тым ліку кіраўнікоў ізалятараў і супрацоўнікаў міліцыі, якія чынілі катаванні.
Вольга Гарбунова сказала, што ейнымі прыярытэтамі застаюцца дапамога палітвязням і іхным сем’ям, пошук шляхоў вызвалення палітвязняў, праца з арганізацыямі і ініцыятывамі, звязанымі з палітвязнямі. Таксама Гарбунова назвала важным фармаванне «новага бачання ў сферы сацыяльных палітык» – збор і аналіз інфармацыі пра праблемы беларусаў.
Пратакол супрацы і «Платформа 2025»
Офіс Святланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінет і Каардынацыйная рада падпісалі супольны пратакол дзеянняў і пагадзіліся на супольную «Стратэгію 2025». Абодва дакументы абяцалі неўзабаве апублікаваць у адкрытым доступе. Як растлумачыў дарадца Ціханоўскай Аляксандр Дабравольскі, стратэгія мусіць быць «сеткавай» – у ёй бяруць удзел сотні, калі не тысячы арганізацыяў.
Пратакол дзеянняў мае вышэйшую сілу за статуты ОСЦ, АПК і КР. Публічныя справаздачы штогод рыхтуюць усе тры бакі.
Структуры пагадзіліся, што Ціханоўская перамагла на прэзідэнцкіх выбарах-2020 і выконвае ролю нацыянальнай лідаркі да правядзення сумленных і свабодных выбараў у Беларусі або да ўласнага рашэння спыніць такую дзейнасць.
Бакі вызначылі парадак прызначэння трох структураў. Каардынацыйную раду фармуюць праз дэмакратычныя выбары паводле прапарцыйнай сістэмы, гэтыя выбары праводзяцца не радзей за раз на два гады. Чальцы Аб’яднанага пераходнага кабінету прызначаюцца і вызваляюцца нацыянальнай лідаркай з улікам рэкамендацыяў КР. Чальцы Офісу Ціханоўскай выбіраюцца на падставе ўнутраных працэдураў.
Любы з бакоў можа ініцыяваць распрацоўку агульнай стратэгіі дэмакратычных сілаў па канкрэтных напрамках і скіраваць іншым бакам прапановы – нельга сфармаваць стратэгію толькі ад аднаго з бакоў. Бакі пагадзіліся на парадак прыняцця праектаў і стварэння працоўных групаў, а таксама на тэрміны па часе. У выпадку канфліктаў – немагчымасці дасягнуць згоды цягам 30 дзён – бакі перадаюць спрэчку на разгляд нацыянальнай лідарцы.
«Платформу 2025» прэзентаваў палітолаг Вадзім Мажэйка. Ён растлумачыў, што гэта «рамка» працы, інструмент для каардынацыі дзеянняў і пагадненне аб прыярытэтах дэмакратычных сілаў. Мэты – дэлегітымацыя рэжыму Лукашэнкі, адкрытасць для беларусаў Еўропы і дэмакратычнага свету, аб’яднанне для супольнай дзейнасці. Задачы – аб’яднаць намаганні дзеля вызвалення палітвязняў, прасоўваць інтарэсы беларусаў, дзе б яны не знаходзіліся, напаўняць сэнсам еўрапейскую перспектыву, умацоўваць сувязі паміж беларусамі.
Гэтую «Платформу» падпісалі блокі Каардынацыйнай рады, Аб’яднаны пераходны кабінет і офіс Святланы Ціханоўскай, «Сумленныя людзі», рух «За свабоду», «Народныя амбасады», фонд «BYSOL» і Фонд медычнай салідарнасці. Яна адкрытая да падпісання іншымі арганізацыямі.
Да прэзентацыі платформы прадстаўнікі Кабінету адказалі на шэраг пытанняў удзельнікаў канферэнцыі. Вось некаторыя з іх.
Што з праектам «Пашпарт новай Беларусі»?
Ціханоўская згадала: праект сутыкаўся з вялікім супрацівам праз пагрозлівасць для рэжыму Лукашэнкі. Пачаліся нападкі на цэнтр, які выдае пашпарты, і гэта моцна ўдарыла па праекце. Але ўжо месяц як з’явілася адмысловая арганізацыя пашпартнага праекту, ейным дырэктарам стаў літовец Марыюс Гудэлайціс. Праца ўжо «зрушылася з месца», але Ціханоўская вырашыла не называць дакладных датаў і раскрываць іншых дэталяў: адна справа – вырабіць пашпарты, зусім іншая – змагацца за прызнанне.
Што з вызваленнем палітвязняў?
На пытанне пра нядаўні абмен зняволенымі між Расеяй і краінамі Захаду Ціханоўская паўтарыла: беларускія дэмакратычныя сілы не ўдзельнічалі ў гэтым абмене, гэты працэс ініцыявала Расея. Латушка нагадаў, што і расейская апазіцыя казала, што не брала ўдзелу ў тым абмене. Было мала шанцаў, што менавіта ў гэтым абмене вызваляць беларусаў, бо рэжым Аляксандра Лукашэнкі не хоча абменаў. Але гэты працэс можна ўзяць як прыклад: з вызваленнем хаця б «гуманітарнага спісу» дэмакратычныя сілы ўжо працуюць з урадамі розных краінаў.
Акрамя таго, у Кабінету пыталі пра магчымасць сустрэчы з Кабінетам былых палітычных зняволеных, якія жывуць у Вільні – Гарбунова пагадзілася зладзіць такую сустрэчу, хоць прызнала, што раней не чула аб ініцыятыве такой сустрэчы.
Што з выбарамі-2025?
Ціханоўская падкрэсліла, што могуць быць розныя сцэнары «рытуалу выбараў» з боку Лукашэнкі: можа, будуць «кішэнныя апазіцыянеры», мо прарасейскія кандыдаты, мо і не будзе тых выбараў. Што рабіць дэмакратычным сілам, мае вырашаць народ, але пакуль апытанні не паказваюць выразнай пазіцыі: ці байкатаваць, ці галасаваць «супраць усіх», ці за нейкага кандыдата. Ейны дарадца Франак Вячорка адзначыў, што важней не тое, які сцэнар на 2025 год выберуць праціўнікі Лукашэнкі, а тое, каб дэмакратычныя сілы мелі адзіную пазіцыю і дзейнічалі паводле яе.
«Белсат»
