Якую цану плаціць Украіна і ўвесь свет за тое, што здарылася ў Крыме 10 гадоў таму?
Што хаваецца за такімі паняццямі, як разбураная інфраструктура, вар’яцкія цэны, сотні зніклых без вестак і сотні ў турэмных засценках? Якую цану плацяць Украіна і ўвесь свет за тое, што здарылася ў Крыме 10 гадоў таму? Мы сталі сведкамі таго, як перамога аднаго чалавека на прэзідэнцкіх выбарах змяніла ход гісторыі. Аказалася, што зусім неабавязкова быць пры гэтым неардынарнаю асобаю. Наадварот – у дадзеным выпадку спатрэбіўся недалёкі пасрэдны выканаўца з крымінальным мінулым.
Менавіта ён закліканы быў ажыццявіць рэалізацыю крамлёўскага сцэнару раздзялення Украіны. Гэта дзякуючы яму Масква змагла на поўную моц выкарыстоўваць сваю агентуру і прызначыць на ўсе ключавыя пасады сваіх людзей у Міністэрстве абароны, Службе бяспекі, Генеральным штабе, Ваенна-марскіх сілах і МУС.
Але аднаго гэтага было недастаткова. Таму Крэмль некалькі гадоў спансаваў розныя прарасейскія партыі. Дастаткова ўспомніць партыю рэгіёнаў – асноўную палітычную падтрымку Віктара Януковіча. Менавіта яна, пачынаючы з парламенцкіх выбараў 2006 года, мела большасць на ўсіх узроўнях улады ў Крыме. Пасля ўсе гэтыя мэры, службоўцы і дэпутаты сталі галоўнаю апораю агрэсара.
10 гадоў таму 27 лютага байцы ГРУ і марскія пяхотнікі Чарнаморскага флоту Расеі захапілі Вярхоўную Раду Крыму. Але, нават сагнаўшы дэпутатаў, расейцы не змаглі сабраць галасы для прыняцця пастановы аб правядзенні «рэферэндуму». Яны правялі «рэферэндум» без захавання законаў Украіны ці нават той жа Расеі і без захавання міжнародных правілаў. Афіцыйныя міжнародныя назіральнікі адсутнічалі. Галасаванне не прызнала ні адна аўтарытэтная міжнародная арганізацыя: АБСЕ, ПАРЕ, ААН і ЕС.
1 сакавіка Януковіч, які ўцёк з Украіны ў Расею, зацвердзіў Сяргея Аксёнава ў якасці прэмʼер-міністра Аўтаномнай рэспублікі Крым. Акупанты фальсіфікуюць галасаванне ў Вярхоўнай Радзе Крыму, каб прызначыць Аксёнава. Аксёнаў адразу «папрасіў» Расею ўвесці войскі ў Крым.
У сакавіку 2014 года войскі Расеі ўдарылі ў спіну Украіне. Такім чынам, гады сумеснага жыцця ў Крыме скончыліся здрадай расейцаў. Украінска-расейскія адносіны змяніліся назаўжды.
Апавяданні аб «ветлівых людзях» і бяскроўным захопе Крыму аказаліся блефам і часткаю расейскай прапаганды ва ўмовах гібрыднай вайны. Насамрэч захоп і воінскіх часцей, і караблёў адбываўся ў драматычных умовах. Нягледзячы на адкрыты сабатаж і здраду тагачасных кіраўнікоў Міністэрства абароны, многія ўкраінскія вайскоўцы адмаўляліся здаць ворагу свае пазіцыі.
Экіпаж карабля ВМС Украіны «Канстанцін Альшанскі» ва ўмовах блакады некалькі тыдняў без вады і ежы адбіваў спробы штурму расейскіх вайскоўцаў. Падчас штурму 13-га фотаграмметрычнага цэнтру ЗСУ ў Сімферопалі быў забіты прапаршчык Сяргей Какурын. У яго засталіся маленькае дзіця і цяжарная жонка. У расейскіх СМІ тады зʼявіліся паведамленні аб тым, што Какурына забіў 17-гадовы снайпер з Львоўскай вобласці, які нібыта застрэліў яшчэ і байца «атраду самаабароны» Руслана Казакова, каб справакаваць баявыя дзеянні паміж узброенымі сіламі Расеі і Украіны.
Але ёсць сведчанні падпалкоўніка ЗСУ Уладзіміра Шчурыка, які ўзначаліў абарону картаграфічнага цэнтру пасля таго, як папярэдні кіраўнік быў захоплены на КПП падчас перамоваў з расейскімі вайскоўцамі, што блакавалі будынак. Ён сцвярджае, што расейцы хаатычна з аўтаматаў абстрэльвалі вышку. Характар смяротнага ранення пацвярджае ягоныя сведчанні. Цяпер ужо вядома, што кіраваў штурмам дыверсійны атрад пад камандаваннем Ігара Гіркіна. Праз два тыдні Гіркіна перакінулі на Данбас.
Апроч таго, 3 сакавіка быў выкрадзены і жорстка забіты крымскататарскі актывіст Рэшат Ахметаў. Ён быў актыўным удзельнікам мітынгу супраць анексіі ля будынку Вярхоўнай Рады Крыму 26 лютага і потым выходзіў на адзіночныя пікеты супраць акупацыі. Сотні актывістаў кінулі за краты ў расейскія турмы. І за гэтыя 10 гадоў толькі адзінкі выйшлі на волю.
Не так шмат часу спатрэбілася, каб Уладзімір Пуцін публічна прызнаў, што асабіста даў загад войскам пакінуць месцы дыслакацыі ў Крыме, заблакаваць і захапіць украінскія воінскія часці на тэрыторыі суверэннай дзяржавы. Ён прызнаў, што накіраваў у Крым дадатковыя сілы акупантаў, якія ўварваліся з мора. «Каб блакаваць і раззброіць 20 тысячаў добра ўзброеных асобаў, патрэбен вызначаны набор асабовага складу… Я даў даручэнні і ўказанні міністэрству абароны – чаго хаваць – пад выглядам узмацнення аховы нашых вайсковых абʼектаў у Крыме перакінуць туды спецпадраздзяленні Галоўнага выведупраўлення і сілы марской пяхоты, дэсантнікаў… Нашая перавага была ў тым, што я асабіста гэтым займаўся», – пахваліўся Пуцін.
Сам ён не хавае намераў зрабіць Крым вайсковай базай з ядравай зброяй. «Высокая мілітарызацыя Крыму – гэта відавочна. Дваццаць з лішнім тысячаў асобаў, цалкам мабілізаваных і ўзброеных. Сорак тры пускавыя ўстаноўкі С-300, каля дваццаці ўстановак «Бук» і іншая цяжкая зброя, у тым ліку бронетэхніка… Мы зрабілі з Крыму крэпасць і з мора, і з сушы», – заявіў Пуцін у дакументальным фільме для тэлеканалу «Россия-1». Але на сённяшні дзень вайсковыя эксперты сцвярджаюць, што групоўка агрэсара ў Крыме павялічылася ў некалькі разоў.
Акупанты «вырашаюць» праблему жыццезабеспячэння Крыму, ведучы знясільвальную вайну на Данбасе, Херсоншчыне і ў Запарожскай вобласці. У такой сітуацыі знішчэнне моста праз Керчанскі праліў можа змяніць сітуацыю на поўдні Украіны. Тады без неабходнага забеспячэння застануцца не толькі расейскія групы войскаў «Дняпро» і «Усход», але і вайскоўцы, якія знаходзяцца ў Крыме.
Ды ім ужо і без таго спакою няма ні днём, ні ўначы – ваенна-марскі флот растае на вачах, а дакладней, сыходзіць пад ваду. Сёння сталі на якар у праліве іхныя «мірныя» судны з крадзеным украінскім збожжам. А на сушы то ў адным, то ў іншым месцы раздаецца «бавоўна». Украінскія вайскоўцы запэўнілі, што Керчанскі мост неўзабаве знікне, а ўслед за гэтым будзе вызвалены Крым. А пакуль Ленур Іслямаў, камандзір батальёну імя Номана Чэлебіджыхана, перадаў камандзіру аператыўна-стратэгічнай групоўкі войскаў «Адэса» карту крымскага паўвострава з крымскататарскімі тапонімамі. Цяпер яны будуць выкарыстоўвацца для абазначэння назваў мясцовасцей і населеных пунктаў, якія маюць цюркскае паходжанне або традыцыйныя крымскататарскія назвы. Ён запэўніў, што батальён гатовы да вызвалення Крыму сёлета. Здаецца, нам давядзецца прывыкаць да новых назваў знаёмых з дзяцінства гарадоў паўвострава. Хутчэй бы.
