Ці прывабліваюць вяршыні, на якія наважваюць маладых беларускіх журналістаў?
Дарэмна я намагаўся выцягнуць з медыяэксперта Паўлюка Быкоўскага адказ на пытанне пра мэты і перспектывы конкурсу «Тэлевяршыня». «Не сачу і ніколі не сачыў», – сказаў, як адрэзаў Паўлюк. А між іншым сёлета адбыўся ўжо 15-ы такі конкурс. І зноў 25 статуэтак у асноўных намінацыях.
Некалькі гадоў таму прыдумалі (ну як прыдумалі – скапіявалі з Захаду) гэтак званую чырвоную дарожку, падцягнуўшы такім чынам «Тэлевяршыню» да прэміі «Оскар», а ўладальнікаў статуэтак да зорак. Нават прапагандыст Ігар Тур прайшоў сёлета чырвонаю дарожкаю, хаця і застаўся без намінацыі. Ну, слава – яна такая, яе трэба падтрымліваць. Дзве статуэткі ён ужо мае – гадоў 6-7, як трывала асеў у прэзідэнцкім пуле. Расце кар’ера хлопца як на дражджах. Моцная сям’я, двое дзетак, якія будуць ганарыцца бацькам. Што яшчэ трэба? Жыві і радуйся! Ладна Тур, ён ужо загартаваны ў ангажаванай працы. Але ці хоча хтосьці з маладых журналістаў быць падобным на яго? Ці, можа, ён нават чыйсьці кумір? Чаго ўвогуле ў сённяшняй беларускай журналістыцы больш – уласна прафесіі ці комплексу непаўнавартасці?
Няшмат намаганняў трэба, каб некалькі разоў у матэрыяле ўжыць слова «беглыя» і вакол яго будаваць розныя моўныя канструкцыі. Альбо стала ствараць негатыўныя вобразы ЗША, Польшчы, Украіны, NATO і ставіць у прыклад Расею. Ці цікава штодня хваліць вялізныя перспектывы ад падпісання дамоваў з Зімбабвэ ці Манголіяй? Ці ганарыцца тым, што працуеш на бясконца лепшую інфармацыйную праграму краіны «Панарама»? Называй яе хоць брэндам, хоць сімвалам. «Гэта своеасаблівы дыялог з гледачом, з тысячамі гледачоў з дапамогаю камераў, калі ты глядзіш у камеру і быццам бачыш вочы гледача», – някідка зазначае вядоўца АТН Таццяна Кароль. Ну што гэта за лірыка? Дзе крэатыў, дзе кураж, які абавязаны прысутнічаць у працаўнікоў тэлебачання? Інакш на цябе і будуць глядзець тысячы гледачоў, а не мільёны. Але ты не можаш паводзіць сябе ў кадры адвольна, з эксперыментамі і неардынарнымі крокамі, з якімі гойсаюць па экранах планеты зоркі славутых тэлекампаніяў. Дык хаця б суседняй Польшчы.
Яшчэ ў маю бытнасць, гадоў трыццаць таму, калега Ларыса Грынько на рэдакцыйным фуршэціку жартавала, цытуючы адное з выданняў «Панарамы»: «Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка прыбыў з візітам у Венесуэлу. Нашыя карэспандэнты рыхтуюць рэпартаж на гэтую тэму. А пакуль на іншыя тэмы. Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка павіншаваў»… і гэтак далей. Яшчэ разоў 5-6 за выданне. Я вось без статуэтак «Тэлевяршыні» і без ухваленняў «прэзідэнта» здзейсніў свае раней нерэальныя, здавалася, планы. Працаваў у якасці акрэдытаванага спачатку блогера, а потым фотажурналіста на чэмпіянаце свету па гандболе ў Польшчы і ў Швецыі летась, на сёлетнім чэмпіянаце Еўропы ў Нямеччыне, на чэмпіянаце свету – 2024 па хакеі ў чэшскіх Остраве і Празе. А раней як: на хакейныя трансляцыі едзе толькі Уладзімір Навіцкі, на гандбольныя – Сяргей Новікаў, які адначасова быў і карэспандэнтам «Прессбола». Выбрацца з Беларусі на такія форумы было проста непад’ёмным заданнем: ні арганізацыйна, ні фінансава. І каб застаўся ў Беларусі, было б тое сама. Але ў цяперашнім становішчы – толькі не лянуйся – і ў дарогу! Квіткі танныя, пражыванне сам абіраеш паводле магчымасцяў. Як і час перабывання на топ-турнірах. Казка дый толькі. Але што ж маладым, якія быццам бы са слязьмі на вачах прымаюць такую дарагую статуэтку «Тэлевяршыня»? Што далей? Няўжо праўда думаюць, што гэта здзяйсненне ўсіх мараў?
Намеснік старшыні Беларускай асацыяцыі журналістаў Барыс Гарэцкі выдаў допіс па сваёй старонцы ў Facebook пад назваю «Куды ісці вучыцца на журналіста ў Беларусі». І амаль адразу – адказ: лепей з’язджаць. Пры гэтым спадар Гарэцкі задаецца абавязковым пытаннем: а што рабіць тым, хто з’ехаць не можа? «Выбіраючы лепшае з горшага, мой адказ – не ісці вучыцца на журналістыку. Усё што заўгодна – філалогія, эканоміка, лінгвістыка, але не журналістыка. Добры спецыяліст заўсёды знойдзе сябе ў медыях, альбо ў іншай, не менш цікавай сферы».
Паступіць на журфак цяпер няцяжка. Прынамсі значна лягчэй, чымся ў мае гады. Пра тое, што чакае, не ўтойваюць. На адным з афіцыйных сайтаў так і гаворыцца: «Некалькі апошніх гадоў на факультэце журналістыкі БДУ лічбы набору зніжаюцца. У параўнанні з пазамінулым годам набор зменшыўся на 18 %. Міністэрства адукацыі тлумачыць гэта змяненнем попыту на журналістаў. З 2023 года адмянілі платнае навучанне. З трох спецыяльнасцяў засталіся дзве. А кірунак «міжнародная журналістыка» адмянілі ў адпаведнасці з агульнадзяржаўным класіфікатарам спецыяльнасцяў. Змяненні абумоўленыя патрэбамі дзяржавы ва ўмовах інфармацыйнай вайны ў інтэрнэце». Вось і ўсё, да чаго прыйшла сапраўды некалі высакакласная школа журналістыка ў БДУ праз дзесяцігоддзі. А ішла яна, выходзіць, ад вайны да вайны. Бо, як паведамляюць на сайце факультэту, рыхтаваць журналісцкія кадры ў БДУ пачалі 1 лістапада 1944 года. Сёлета, значыць, 80 гадоў будзе. А згадваць падчас урачыстасцяў будуць усё ці толькі тое, што можна? З акцэнтам, безумоўна, на слоганы, як «ацалець ва ўмовах інфармацыйных войнаў».
