Калі наогул такое было, каб арганізатары Алімпійскіх гульняў выбачаліся за тое, што закранулі пачуцці вернікаў?
Хто б мог падумаць, што на фоне жудасных войнаў ва Украіне і на Блізкім Усходзе адкрыццё Алімпіяды ў Францыі да такой ступені ўзрушыць фантазіі некаторай часткі публікі на розных кантынентах! Калі наогул такое было, каб арганізатары Алімпійскіх гульняў выбачаліся за тое, што адна з імправізаваных сцэнаў закранула пачуцці вернікаў-хрысціянаў? Арганізатары папрасілі прабачэння, хаця насамрэч прасіць прабачэння ім не было за што. Сцэну выразалі для паўторнага прагляду, аднак жарсці да гэтага часу не сціхлі. Але вернемся да гэтага пазней.
А ў той дзень за некалькі гадзінаў да адкрыцця Алімпійскіх гульняў чыгуначная кампанія SNCF заявіла, што шляхі і вакзалы былі атакаваныя вандаламі ў самых розных рэгіёнах Францыі. Паведамлялася пра падпалы. Мэта нападаў – паралізаваць хуткасныя зносіны ў краіне менавіта ў дзень адкрыцця гульняў. Усе дыверсіі адбыліся глыбокай ноччу. На парыжскім вакзале «Монпарнас» утварыліся вялізныя чэргі. У пятніцу транспартны калапс адчулі на сабе больш за чвэрць мільёна пасажыраў, а ў выходныя гэты лік сягнуў да 800 000 тысячаў. Прэм’ер-міністр Францыі Габрыель Аталь заявіў, што дыверсіі былі добра падрыхтаваныя і скаардынаваныя.
Прыйшлося адмяняць або затрымліваць рэйсы «Eurostar», якія ажыццяўляюць міжнародныя зносіны паміж Парыжам і шэрагам еўрапейскіх гарадоў. Нават прэмʼер-міністру Вялікай Брытаніі Кіру Стармэру давялося ляцець на цырымонію на самалёце. А яно таго было вартае!
Бо арганізатары пастанавілі адысці ад традыцыйнага шоу на стадыёне і выкарысталі цудоўны Парыж як сцэну. Аўтары нагадалі тыя далёкія часы, калі багі і героі Старажытнай Грэцыі насялялі Алімп, ваявалі разам з людзьмі, кахалі як людзі і не грэбавалі ніякімі задавальненнямі. Караблі з камандамі спартоўцаў з розных краінаў на Сене як на рацэ жыцця. Рака злучыла Старажытную Грэцыю і сучасны свет. Можна было наглядна пабачыць, які шлях прайшла Францыя. Узяць хаця б сцэну з адсечанай галавой Мары Антуанэт, якая крычыць песню часоў Французскай рэвалюцыі «Ça ira».
Наш свет звязаны з тым нябачнымі ніткамі. Шмат музыкі і далікатная бітлзаўская «Imagine» на падпаленым раялі нагадала, наколькі крохкім ён да гэтага часу застаецца. Свет, што раздзіраецца самымі рознымі супярэчнасцямі. Ці істотна адрозніваюцца сучасныя людзі ад тых, хто жыў у антычную эпоху? А гей-парад і дэфіле мадэляў на біянічных пратэзах толькі нагадалі нам, што мульткультурнасць нікуды не знікла.
Мы кіруемся тымі ж жарсцямі і пачуццямі, што былі ўласцівыя багам, героям і простым людзям Старажытнай Грэцыі. Узяць хаця б вяселле Пэлея з німфай Фэтыдай, якія стануць бацькамі героя «Іліяды» Ахіла. Госці нястрымна святкуюць і зразумела, што на такім баляванні не абысціся без Бахуса. Бахус жа з іранічнай усмешкай ляжыць і цешыцца застоллем. Пануюць мір і радасць. У французскім Дыжоне захоўваецца карціна Яна ван Бэйлерта «Свята багоў» менавіта пра гэтую падзею.
Чаму гэтае вяселле, а не нейкая іншая гісторыя? Можа, таму, што яно прывяло да катастрафічных наступстваў, пра якія сёння ведае кожны школьнік? Гамэр у сваёй «Іліядзе» кажа, што на гэтае вяселле забыліся паклікаць Эрыду, а яна была вельмі помслівай. Ейныя інтрыгі прывялі да Траянскай вайны, а гэта была геапалітычная катастрофа таго часу. Так што вяселле атрымалася на пажарышчы. Вайна працягвалася 10 гадоў. Троя была спаленая і знікла з зямлі. У «Іліядзе» міфы і легенды пераплятаюцца з гістарычнымі падзеямі. Колькі пакаленняў чыталі «Іліяду» і «Адысею» Гамэра – і толькі ў ХІХ стагоддзі, калі раскапалі Трою, стала зразумела, што гэта не проста мастацкія творы. І стала таксама зразумела, як лёгка можна знішчыць уласнымі рукамі цэлую цывілізацыю – а гэта і культура, і людзі, і памяць.
Асабіста я, калі ўбачыла вершніка на вуліцах вячэрняга Парыжу, падумала, што гэта вершнік Апакаліпсісу, які папярэджвае нас, што разбурыць мір вельмі лёгка – і мы стаім на парозе гэтай катастрофы. Некалькі разоў з падзякай прагучала імя Пʼера дэ Кубэртэна – славутага суайчынніка французаў, які адрадзіў традыцыю Алімпійскіх гульняў. Традыцыю, што знікла разам з той, антычнай, цывілізацыяй.
Антычная эпоха да гэтага часу ўплывае на нашую культуру. Колькі пакаленняў у Еўропе зачытваліся творамі вялікіх таго часу! Нават у савецкіх людзей – калі ўлічыць, што пасля катастрофы 1917 года антычную культуру вывучалі толькі асобныя спецыялісты – на кніжнай паліцы можна было сустрэць кніжку «Легенды і міфы Старажытнай Грэцыі» Мікалая Куна. Аўтары відовішчнага шоу нагадалі гледачам толькі адзін з сюжэтаў «Іліяды» – вяселле, застолле і зманлівае чаканне спакою і стварэння наперадзе. Шоу разлічанае на людзей, знаёмых з гісторыяй Антычнасці, якія ведаюць, што ўсё абвалілася праз аднаго чалавека, які пачаў гуляць на нізкіх пачуццях іншых людзей.
Вось і ў наш час сцэна вяселля Пэлея і Фытыды выклікала скандал. Знайшліся людзі, якія ў сцэне вяселля пабачылі пародыю на «Таемную вячэру» Леанарда да Вінчы і заявілі, што былі абражаныя іхныя рэлігійныя пачуцці. Памятаеце, як Эрыда пачала помсціць за тое, што яе не паклікалі на вяселле? Нібыта і няма ніякай Эрыды, але хтосьці ўсё ж сапсаваў чыгунку, каб стварыць нязручнасці яшчэ да пачатку імпрэзы. А тут яшчэ і галасы пасля завяршэння грандыёзнага шоу пра тое, што ўсё было дрэнна. Як жа ўсё дзіўна пераплятаецца!
Арганізатары Алімпійскіх гульняў папрасілі прабачэння ў тых, каму сцэна нагадала апошнюю вячэру Ісуса. Дырэктарка аргкамітэту ў справе камунікацыяў Ан Дэкан заявіла, што намеру «выказаць непавагу да якой-небудзь рэлігійнай групы» не было. Яна заявіла, што сцэнка мусіла прапагандаваць талерантнасць у грамадстве. Арганізатары папрасілі прабачэння, бо хочуць захаваць атмасферу свята. Няхай яна захаваецца як найдаўжэй!
Бо свет крохкі і цяпер ён ізноў на краі прорвы. І зноў, як і тады, некалькі стагоддзяў таму, чалавечая цывілізацыя залежыць ад амбіцыяў асобных людзей. Што нас чакае наперадзе? Марк Тулій Цыцэрон казаў: «Historia magistra vitae». Арганізатары вельмі відовішчнага і прыгожага шоу сказалі нам, што нельга забывацца на гэта. Каб цяперашняе шоу не стала апошнім для нашае цывілізацыі.
Любоў Лунёва belsat.eu
