Экспарт абваліўся, а ў імпарце з’явілася анамалія. Пра што кажа гандаль Беларусі і Польшчы
06.03.2024, 10:37
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Сцяпан Цюшкевіч / 1prof.by)
podpis źródła zdjęcia
Санкцыі моцна скарацілі пастаўкі цэлых групаў тавараў.
Беларускі экспарт у Польшчы вельмі моцна абваліўся ў 2023 годзе. Перадусім з прычыны санкцыяў, якія моцна скарацілі пастаўкі цэлых групаў тавараў, якія раней былі лідарамі ў беларускім гандлі. Пры гэтым вельмі вырас імпарт у Беларусь аўтамабіляў. Аднак апошняе наўрад ці надоўга. І ў 2024 годзе варта рыхтавацца да зніжэння і экспарту, і імпарту.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Віталь Гіль / 1prof.by)
Паводле Еўрастату, у 2023 годзе экспарт Беларусі ў Польшчу – самы нізкі за апошнія пяць гадоў: € 438 млн. У параўнанні з 2019–2022 гадамі пастаўкі знізіліся прыкладна ў 2-3 разы ў залежнасці ад года. Напрыклад, экспарт у 2022-м склаў € 1 млрд, а ў 2019-м – € 1,17 млрд.
Структура экспарту змянілася з пачаткам поўнамаштабнай агрэсіі Расеі супраць Украіны. Да 2022 года Беларусь больш за ўсё пастаўляла ў Польшчу:
Калі ў 2019–2021 гадах названыя пазіцыі займалі 60–70 % у агульнай долі экспарту ў Польшчу, то ў 2022-м – 48 %, а ў 2023-м – 22 %.
У першай пазіцыі пастаўкі скараціліся амаль утрая ў 2020–2021 гадах у параўнанні з 2019-м. У 2023-м экспарт практычна зусім растаў – € 6,6 млн супраць € 293 млн у 2019-м.
На беларускую драўніну накладзеныя санкцыі ЕЗ. Калі ў папярэднія гады экспарт у гэтай пазіцыі складаў € 200–350 млн, то за 2023-і – крыху больш за € 15 тыс.
Ва ўгнаеннях таксама назіраецца спад. У 2023 годзе Беларусь экспартавала іх у Польшчу на € 23,1 млн, што ў сем разоў менш, чымся ў 2019-м і амаль у пяць разоў менш, чымся ў 2022-м.
Жалеза і сталь зусім не паступалі ў Польшчу ў 2023 годзе праз санкцыі.
Мэбля перамясцілася на першы радок экспарту беларускіх тавараў у Польшчу. У 2023 годзе яе экспартавалі на € 68 млн. Гэта ўсяго на € 3 млн менш, чымся ў 2019-м, але на € 27 млн менш, чымся ў 2022-м.
Акрамя мэблі, летась у лідары ў экспарце выйшлі шкло і шкляны посуд. Экспарт у гэтай пазіцыі расце штогод. З 2019-га ён павялічыўся больш як удвая (з € 23,1 млн да € 51,7 млн).
Пластмасы і вырабы з іх – звычайна гэтая група таксама не была адною з самых буйных, а аб’ёмы паставак вагаюцца кожны год. У 2023-м было зніжэнне з € 58 млн у 2022-м да € 43 млн.
Рэшткі і адходы харчовай прамысловасці; гатовы корм жывёле. Тут назіраюцца ваганні паставак ад года да года, аднак ёсць трэнд на іх павелічэнне. З 2019-га да 2023-га яны выраслі амаль у 4 разы (з € 8,5 млн да € 33,6 млн).
Папера і кардон; вырабы з папяровай масы, паперы або кардона. У гэтай групе таксама назіраецца паступовы рост з 2019 года. Да 2023-га экспарт вырас удвая (з € 14,8 млн да € 29,3 млн).
Настасся Лузгіна, экспертка цэнтру эканамічных даследаванняў BEROC, падкрэсліла ў размове з «Белсатам», што на зніжэнне беларускага экспарту ў Польшчу моцна паўплывалі санкцыі. Менавіта праз іх адбылося скарачэнне экспарту мінеральнага паліва, прадуктаў іх перагону, бітумных рэчываў, прадукцыі дрэваапрацавання, угнаенняў. Пры гэтым непадсанкцыйныя тавары працягвалі пастаўляцца ў Польшчу, нават нягледзячы на цяжкасці з абмежаванаю прапускною здольнасцю межаў.
Экономистка Анастасия Лузгина, Центр BEROC, экономика (Фота: Таццяна Верамеева / Белсат)
Эканамістка адзначыла, што беларуская прадукцыя таксама можа абыходзіць заходнія санкцыі (раней была інфармацыя, што Беларусь пастаўляла ў Еўразвяз праз Казахстан і Кыргызстан сваю драўніну). Але гэта ў любым разе звязана з дадатковымі выдаткамі.
,,
«Таму ў экспарце адбываецца пераарыентацыя на іншыя краіны. Шукаюць шляхі транспартавання калійных угнаенняў у Кітай, у іншыя краіны Азіі. Што і назіраецца», – падкрэсліла эканамістка.
Імпарт з Польшчы, наадварот, стаўся самым вялікім за апошнія пяць гадоў. У 2022-м ён склаў € 1,82 млрд. У папярэднія гады было на € 100–200 млн менш. А ў 2023-м імпарт вырас да € 2,73 млрд.
Структура імпарту ў самых буйных пазіцыях змянілася не моцна, за выключэннем адной анамаліі. З 2022 года Беларусь рэзка стала закупляць у Польшчы транспартавыя сродкі, акрамя чыгуначнага або трамвайнага рухомага саставу, а таксама іх часткі і прылады. Калі ў 2019–2021 гадах сумы паставак не даходзілі нават да € 100 млн, то ў 2022-м ужо склалі € 321 млн, а ў 2023-м – € 931 млн.
На другое месца ў суме закупаў перамясціліся ядравыя рэактары, катлы, машыны і механічныя прылады; іх часткі. Іх даставілі ў 2023 годзе на € 218 млн, што на € 30–40 млн менш, чымся ў 2019–2021 гадах. Вялікі спад быў у 2022-м. Тады іх закупілі толькі на € 161 млн.
Беларусь павялічвае закуп пластмасаў і вырабаў з іх. Калі ў 2019 годзе іх набылі на € 133,1 млн, то ў 2023-м – на € 202,5 млн. Вялікі скачок адбыўся ў 2023-м – закупы выраслі на 20 % у параўнанні з 2022-м.
Электрычных машынаў і абсталявання, іх частак Беларусь купіла ў 2023 годзе на € 140 млн. Гэта на € 36 млн больш, чымся ў 2022-м, аднак менш за аб’ёмы 2020–2021 гадоў.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Сцяпан Цюшкевіч / 1prof.by)
Пятаю паводле велічыні сталася пазіцыя «дубільныя або фарбавальныя экстракты; тканіны і іх вытворныя; фарбавальнікі, пігменты і іншыя фарбавальныя рэчывы; фарбы і лакі; шпаклёўкі і іншыя масцікі; атрамант», выцесніўшы арэхі і садавіну. Моцны рост паставак пачаўся ў 2022 годзе. Тады яны выраслі ўдвая, да € 89,2 млн, а ў 2023-м сталіся яшчэ большыя – да € 116,8 млн.
Надзвычайны рост імпарту Настасся Лузгіна звязвае з актыўным набыццём заходніх машынаў у Польшчы, што летась склала амаль мільярд долараў:
«Хутчэй за ўсё, ідзе экспарт праз Беларусь у Расею. У Расеі шмат заводаў еўрапейскіх канцэрнаў зачынілася. Ну і, адпаведна, цалкам магчыма, што ідзе плынь тых, хто хоча купіць еўрапейскі аўтамабіль. Яна ідзе наўпрост праз Беларусь у Расею».
Таксама, паводле эканамісткі, беларусы, якія раней набывалі еўрапейскія аўтамабілі, але расейскага збору, цяпер такой магчымасці не маюць і купляюць іх беспасярэдне ў Еўропе.
У астатніх пазіцыях, заўважыла Лузгіна, істотных зрухаў не адбылося.
У 2024 годзе, на думку Настассі Лузгіной, імпарт машынаў можа зменшыцца, бо цяпер адбываецца перабудова і расейскага, і беларускага аўтамабільных рынкаў. І летась асноўную частку продажаў на беларускім рынку занялі кітайскія аўтамабілі. У Расеі канкурэнцыю кітайскім аўтам склалі машыны мясцовай вытворчасці:
,,
«І я думаю, што тыя ж кітайцы будуць яшчэ больш актыўна асвойваць і расейскі рынак, і беларускі. І таму іх доля і колькасць набытых машынаў за кошт гэтага павялічыцца».
Экспертка адзначыла, што кітайскія машыны таннейшыя за еўрапейскія. Да таго ж у Беларусі адносна «Geely» дзеюць адмысловыя крэдытныя праграмы, «межы ў нас не адкрываюцца, наадварот, закрываюцца, то бок каналы транспартавання скарачаюцца». А гэта таксама можа паўплываць на зніжэнне імпарту.
Чакае эканамістка і далейшага скарачэння беларускага экспарту. Магчыма, у нейкіх пазіцыях можа адбыцца пэўны рост, але «гэта не будзе значнае павелічэнне, бо ў цэлым беларускія вытворцы перабудоўваюцца на ўсходні кірунак, найперш на Расею».
Таксама, падкрэсліла Лузгіна, застаецца магчымасць увядзення новых санкцыяў у дачыненні беларускіх тавараў, змяншэння колькасці памежных пераходаў, што таксама ўплывае на гандаль, або нават поўнага закрыцця межаў. Такі варыянт таксама нельга выключаць, заключыла суразмоўца.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* (1004 company) and other Trusted TVP Partners (88 company), for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.