Крыўда і непаразуменне. Сацыёлагі канстатавалі разрыў паміж беларусамі ў краіне і ў замежжы
06.06.2024, 20:20
Мітынг салідарнасці з беларускімі палітзняволенымі на Катэдральнай плошчы Вільні з нагоды Дня палітвязня. Вільня, Літва. 21 траўня 2024 года. (Фота: Белсат)
podpis źródła zdjęcia
Проста зараз у краіне ствараецца новае грамадства ў «новай нармальнасці».
«Людзі, якія засталіся, жывуць пад абвінавачваннямі тых, хто з’ехаў. Літаральна: калабаранты», – сказала дырэктарка Беларускай аналітычнай майстэрні Марына Новікава, раскрываючы вынікі даследавання «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе межамі». Экспертка адзначыла: у закатанай у асфальт Беларусі пачынае прабівацца трава, і цяпер у «новай рэальнасці» ствараецца новае грамадства.
Удзельніцы VII Усебеларускага народнага сходу. Менск, Беларусь. 24 красавіка 2024 года. (Фота: sb.by)
Беларуская аналітычная майстэрня прэзентавала 6 чэрвеня ў «Прэс-клубе» вынікі двух сацыялагічных даследаванняў: «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе межамі» і «Беларусы ў Літве».
Першую работу прадставіла кіраўніца арганізацыі Марына Новікава. Яна падкрэсліла, што даследаванне зроблена на падставе тэлефонных індывідуальных інтэрв’ю з грамадзянамі Беларусі, якія жывуць у краіне, з усіх рэгіёнаў, як сталіцы і буйных гарадоў, гэтак і з мястэчак.
Даследнікі прыйшлі да высновы, што багата людзей у Беларусі «варацца» у сваіх коканах, іх чатыры:
«Кокан выжывання» абумоўлены вайною ва Украіне і рэпрэсіямі ў Беларусі.
«Гэтаму стрэсу немагчыма даць рады, таму людзі вымушаныя закрыцца ў гэтай шкарлупіне і працягваць неяк жыць. Кокан як псіхалагічнай траўма, чалавек сышоў у стан “замры”: ён нічога не хоча ведаць, ён нічога не хоча чуць», – растлумачыла Новікава.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе межамі». (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Шмат якія беларусы абмяркоўваюць адчувальныя тэмы толькі ў атачэнні, якому давяраюць. Рэспандэнты прызнаваліся, што з некім, напрыклад, не размаўляюць пра вайну, з некім – палітыку, а з кімсьці наогул не стасуюцца. І ўсё гэта дзеля бяспекі.
Своеасаблівыя «мэтавыя коканы» ствараюцца для самарэалізацыі. «Гэта ўласціва маладзёнам, яны называюць гэта капсуламі, умоўна закрытымі клубамі, куды можна трапіць толькі з паролем, тады цябе пусцяць. Гэта моладзь, якая займаецца той музыкай, што ім падабаецца, але ім не даюць гастрольных пасведчанняў. Гэта дыгеры. То бок аб’яднанне ў нейкай суполцы як магчымасць самай рознай рэалізацыі: артыстычнай, мастацкай, журналісцкай і гэтак далей», – сказала Марына Новікава.
Самымі важнымі коканамі яна назвала інфармацыйныя. У іх жывуць:
«Патомна-лаяльныя» беларусы нікуды не ездзяць, бо «удома і так добра».
«Мы не хочам ездзіць у Еўропу, мы маем лецішча, гарод, у нас усё добра ўдома, вырасцім бульбу вось сваю. У іх ніколі не было траўмаў з боку дзяржавы, яны ніколі не сутыкаліся з праблемамі з боку дзяржавы», – растлумачыла адмыслоўца.
Такія людзі ніколі не былі за мяжою, не ўяўляюць сабе сяброўства ў Еўразвязе, ведаюць толькі пра «Саюзную дзяржаву», звычайна жывуць нябедна. Адна з удзельніц даследавання ўпэўненая, што да такіх сем’яў «проста не даходзяць хвалі – хваля пратэстаў, хваля эканамічнага незадавальнення, хваля палітычнага незадавальнення».
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Асобную катэгорыю складаюць асобы, якія змянілі свае погляды пасля сфальсіфікаваных выбараў і мірнай рэвалюцыі. «Сярод іх, мы з імі размаўлялі, ёсць былыя вайскоўцы, якія бралі ўдзел у падзеях 2020 года, чыноўнікі, людзі з дзяржаўных прадпрыемстваў. Яны змянілі свае погляды і мяркуюць, што падзеі, якія адбываюцца ў краіне, не супадаюць з ацэнкамі з’ехаўшых беларусаў», – апавяла экспертка.
«Маленькія людзі» кажуць, што ад іх нічога не залежыць, і ўпэўненыя, што сітуацыю патрэбна прыняць такой, якой яна ёсць. Але гэтыя асобы ўсё адно маюць светапогляд.
«Дзяўчына кажа, што, што б не адбывалася, яе проста паставяць перад фактам, але вельмі выразна вызначае, чаму яна схільная да Еўразвязу. Або маладзён кажа, што ад яго нічога не залежыць, аднак калі яго пытаюць “а раптам пачнецца вайна на тэрыторыі Беларусі?”, ён кажа: “Сяду ў турму, аднак ніколі не буду ваяваць супраць сваёй краіны, ніколі не перайду на бок Расеі”. І пры гэтым ён казаў, што ён – “маленькі чалавек”», – адзначыла Новікава.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Сацыёлагі вылучылі тры прычыны таго, чаму беларусы ў розных «шкарлупінах» па-рознаму ацэньваюць рэчаіснасць:
І вось тут пачынаецца самае балючае: непаразуменне паміж тымі, хто з’ехаў, і тымі, хто застаўся.
Адна рэспандэнтка прызналася, што ёй цяжка і непрыемна мець зносіны з актыўнымі ўдзельнікамі пратэстаў: «Кожны з іх успамінае, колькі і як ён быў збіты».
«Адрыў ад рэальнасці звязаны ў тым ліку з чытаннем недзяржаўных медыяў, з натуральным адрывам: калі асоба з’язджае, яна дыхае іншым паветрам. Аднак самае галоўнае: з’ехаўшыя даюць даволі жорсткія крытычныя адзнакі ў дачыненні тых, хто застаўся», – канстатавала дырэктарка Беларускай аналітычнай майстэрні.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Іншы рэспандэнт заявіў, што ў эміграцыі ўспрымаў жыццё ў Беларусі паводле навінавых загалоўкаў і падавалася, што «усё кепска». «А як вярнуўся ў Беларусь, сказаў: а жыццё, уласна, працягваецца», – заўважыла экспертка.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Часта праз такое неразуменне таго, што насамрэч адбываецца ў Беларусі, людзі страчваюць сувязі.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
А ў Беларусі, як сведчаць тыя хто застаўся, насамрэч жыццё не спынілася. «Вы можаце казаць, што ўсё закатана ў асфальт, аднак ён усё адно трэскаецца, праз яго прарастае трава. І каб разумець, што гэтая трава прарасла, трэба знаходзіцца там», – адзначыла Новікава.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Разрыву паміж беларусамі па розныя бакі мяжы спрыяюць абвінавачванні на адрас тых, хто застаўся на радзіме. Гэта моцна крыўдзіць і абурае.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Адна рэспандэнтка падзялілася сапраўдным крыкам душы: маўляў, пакінулі нас «гаўно мясіць», а самі прыгожыя і выдатныя вернецеся са сцягамі. Гэтая жанчына раней выступала за хаўрус з Расеяй, аднак змяніла погляды з увагі на вайну. На пытанне, як яна ратуе Беларусь, застаўшыся, апавяла пра леташнія сустрэчы з кандыдатамі ў мясцовыя Саветы. Жанчына намагалася да іх данесці, што не ўсе законы ў Беларусі працуюць. У яе за наркотыкі сядзіць дзіця, і разам з іншымі маці яна спрабуе дабіцца зменаў у заканадаўстве.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
Марына Новікава канстатавала: у Беларусі паўстае новая рэальнасць. І ў доказ гэтага прывяла некалькі прыкладаў з інтэрв’ю з рэспандэнтамі. Адная жанчына важнай леташняй падзеяй назвала «узмацненне патрыятычнага выхавання».
«Іншая рэспандэнтка кажа пра тое, што два разы на месяц мусіць ладзіць імпрэзы, звязаныя з Вялікай Айчыннай вайною. Мае прыклады, калі рэспандэнты кажуць, што менавіта на месцах, не заўсёды ў сталіцы, чыноўнікі, якія рупяцца аб дабрабыце свайго гораду, хочуць, каб у іх працаваў прыватны тэатр. Так, у Беларусі з’яўляюцца прыватныя тэатры!» – апавяла адмыслоўца.
Кіраўнік адной ініцыятывы сказаў, што нават у самыя цяжкія часы зладзіў больш за 50 самых розных імпрэзаў (гэта з канца 2020 года): майстар-класаў, канцэртаў, прэзентацыяў кніг. «І гэта зрабілі мы, маленькія засранцы», – падкрэсліў суразмоўца сацыёлагаў.
Гэта і ёсць новая нармальнасць. І яна паўстае ва ўмовах перакручвання гаек.
Даследаванне «Інфармацыйныя коканы ўнутры Беларусі і за яе (Крыніца: Беларуская аналітычная майстэрня)
У сваёй частцы прэзентацыі Беларускай аналітычнай майстэрні доктар сацыялагічных навук, прафесар Андрэй Вардамацкі апавёў пра «вільнятэрапію». Ён раскрыў вынікі даследавання пра тое, як пачуваюцца беларусы ў Літве. Калі коратка: паміж удзячнасцю і дыскамфортам.
«Першая тэза, першая тэма, што заўсёды ўсплывала ў пачатку размовы з кожнай групай, – гэта ўдзячнасць беларусаў Літве, свежае паветра свабоды і гэтак далей. Дарэчы, было прапанаванае спецыфічна беларускае вызначэнне свабоды. Ва ўсіх падручніках паліталогіі пішуць пра свабоду выбару, свабоду спажывання інфармацыі. Беларуская дэфініцыя свабоды – магчымасць ісці па вуліцы з тэлефонам і не баяцца гэтага», – сказаў Вардамацкі.
Палітычныя погляды беларусаў у Літве вызначаліся паводле чатырох індыкатараў, і выявілася, што дыяспара – маналітная светапоглядная структура: супраць Лукашэнкі і вайны, прадэмакратычныя і праеўрапейскія.
Мітынг салідарнасці з беларускімі палітзняволенымі на Катэдральнай плошчы Вільні з нагоды Дня палітвязня. Вільня, Літва. 21 траўня 2024 года. (Фота: Белсат)
«Пры гэтым існуе вялікая розніца паміж беларусамі, якія прыехалі пасля 2020 года і якія пераехалі раней або жылі там яшчэ за савецкім часам. Гэтая частка беларусаў можа мець прасавецкія арыентацыі, роўна як і сярод самых літоўцаў», – зазначыў прафесар.
Удзельнікі даследавання раскрылі прычыны эміграцыі. Хтосьці з’ехаў пасля таго, як зазнаў пераслед, хтосьці – калі баяўся рэпрэсіяў. Палітычны чыннік сацыёлагі выявілі і ў эканамічнай эміграцыі. Рэспандэнты адказвалі: «Не хачу працаваць на цара», «Я хачу зарабляць грошы, аднак гэта не мусіць выглядаць так, што дзяржава робіць мне падарунак», «Не хачу быць расходным матэрыялам для дзяржавы».
Што датычыць вяртання на радзіму, то для гэтага не абавязкова, каб «змяніўся рэжым», падкрэсліў сацыёлаг:
«Людзі кажуць пра тое, што вяртацца можна нават тады, калі асоба ўбачыць, што зможа ўзяць удзел у нейкім змаганні, калі будзе хоць нейкая магчымасць на роўных быць гульцом».
Рэспандэнты таксама растлумачылі, чаму выбралі менавіта Літву новым домам:
Дыяспара падзялілася на тры групы: тыя, хто пераехаў, але сэрцам застаўся ў Беларусі, натуральны варыянт «50 на 50» і трэці – «усе эмоцыі пераехалі ў Літву»:
,,
«Трэці варыянт самы цікавы. Ён мае зусім іншы сэнс. Гэта не азначае, што асоба пагрузілася ў новых сяброў, новую працу, новыя сувязі і гэтак далей. А азначае, што людзі, якія былі галоўнай рэферэнтнай групаю ў Беларусі, таксама перахалі. То бок “мой кавалачак Беларусі пераехаў сюды”».
Даследаванне таксама паказала, што беларусы цвяроза ставяцца да напружанасці ў Літве, звязанай з вайною, разумеюць, чаму іх ставяць у адзін шэраг з расейцамі, паведаміў адмысловец.
На завяршэнне Андрэй Вардамацкі папярэдзіў пра наступствы спрэчных крокаў Літвы, што датычаць мінання мяжы, магчымасцяў атрымаць візу, легалізацыі. Прафесар заявіў, што ад такіх перашкодаў выйграе толькі Расея і «афіцыйныя беларускія ўлады»:
,,
«Працяг такіх напружанасцяў сфармуе ў беларускай масавай свядомасці некаторае нядобразычлівае стаўленне да Літвы. Праблема ў тым, што калі яно аднойчы будзе сфармаванае, то гэта на доўгі час. Палітычныя рэжымы жывуць па-рознаму, могуць хутка мяняцца. А вось структуры масавай свядомасці важкія: аднойчы сфармаваўшыся, яны будуць існаваць дзесяцігоддзямі».
І менавіта гэта супярэчыць нацыянальным інтарэсам Літвы і ейнай бяспекі, падсумаваў Вардамацкі.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* and other Trusted TVP Partners, for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.