«Белсат» даведаўся ў экспертаў, чаго чакаць ад праекту закону.
Палата прадстаўнікоў у першым чытанні прыняла змены ў Крымінальна-працэсуальны кодэкс. Сярод новаўвядзенняў ёсць тыя, якія адаптуюць закон пад сучаснасць, а ёсць і такія, якія падобныя на змены для зручнасці Аляксандра Лукашэнкі і рэпрэсій. «Белсат» даведаўся ў экспертаў, чаго чакаць ад праекту закону.
Як паведамляе Палата прадстаўнікоў, сярод іншага змены закрануць:
На думку прадстаўніка «BELPOL» Андрэя Астаповіча, тое, што толькі Вярхоўны суд будзе разглядаць справы аб злачынствах у дачыненні да прэзідэнта, у тым ліку былога, і яго сямʼі – гэта падстрахоўка для Аляксандра Лукашэнкі.
«Вярхоўны суд – гэта адныя з самых набліжаных да Лукашэнкі асобаў. Практычна нязменныя, усе праверкі на лаяльнасць прайшлі. Усіх суддзяў у краіне праверыць на лаяльнасць складана, а ў Вярхоўным судзе ўжо ўсе свае. Натуральна, яны і павінны праводзіць такія справы ў інтарэсах Лукашэнкі і ягонай сямʼі», – кажа Астаповіч.
Што тычыцца «удасканалення паўнамоцтваў дзяржорганаў на стадыі дасудовай вытворчасці», то хутчэй за ўсё гаворка ідзе пра тое, каб прапісаць у законах тыя практыкі, якія сілавікі і так праводзілі з 2020 года для рэпрэсій.
,,«Цяпер яны проста падганяюць заканадаўства пад практыку ў рамках рэпрэсій і жорсткасці сілавога блока. Яны разумелі, што рабілі гэта незаконна, і вырашылі прапісаць. Напрыклад, ператрус можна праводзіць толькі пасля ўзбуджэння крымінальнай справы. Такія нюансы яны ўдасканальваюць, каб у іх было больш паўнамоцтваў і каб яны лёгка штампавалі справы», – працягвае Астаповіч.
Такое меркаванне падзяляе і доктар філасофіі, саветнік «RZM Law Firm» Яраслаў Кот:
«Больш новых нормаў прымаецца для таго, каб зрабіць легальным з фармальнага пункту гледжання дыктат, рэпрэсіі і каб сабраць грошы для рэжыму, каб абараняць будучыню Лукашэнкі, калі яго фармальна не будзе ва ўладзе. Але гэта нідзе і ніколі не працуе. Мы гэта бачылі і ў Казахстане. Што б ні пісалі ў гэтых законах, яны потым таксама адмотваюцца і ніяк не абараняюць дыктатара, але ён спрабуе».
Калі казаць пра грошы, то ў выпадку далейшага прыняцця новаўвядзенняў у Беларусі змогуць арыштоўваць не толькі банкаўскія рахункі, але і крыптагаманцы.
«Гэта нармальная зʼява для многіх краін. Гэта адэкватная эвалюцыя права і працэсу, калі хтосьці такім чынам крадзе грошы. Павінны быць механізмы, каб іх арыштоўваць», – мяркуе Кот.
«Проста мы ўсё больш сыходзім у сферу віртуальную. Банкаўскія рахункі або залатыя рахункі падлягалі арышту, калі было даказана, што гэта было здабытае злачынным шляхам. А пра крыптавалюту не было напісана нічога, але гэта ж таксама сродкі, якія могуць быць скрадзеныя і пераведзены ў крыптавалюту», – дадае Астаповіч.
Праблема ў тым, што цяпер любыя змены можна трактаваць як палітычныя, лічыць суразмоўца.
,,«Усё наша заканадаўства выкарыстоўваецца не для абароны правоў грамадзян. Яно можа выкарыстоўвацца на практыцы як ціск на асобу. І выкарыстоўваецца», – кажа прадстаўнік «BELPOL».
Цікавае новаўвядзенне – аднаўленне перапыненай працэдуры прыцягнення да крымінальнай адказнасці асоб, якія захварэлі псіхічным засмучэннем пасля здзяйснення злачынства.
«Былі такія нюансы, што чалавек здзяйсняе ў нармальным стане злачынства, а потым “саскоквае на псіхушку”, гэта значыць робіць з сябе нібыта шалёнага. Тады справа павінна быць спыненая. Чалавека адпускаюць на волю і ён зноў становіцца нармальным. Раней магчымасці аднавіць справу ў такім выпадку не было», – кажа Астаповіч.
У цэлым любыя змены самі па сабе без правапрымяняльнай практыкі мала што значаць. Шмат што залежыць ад выканаўцаў і сістэмы, адзначае прадстаўнік «BELPOL».
«Напісаць на паперы – гэта адно, а як яно ў жыцці выконваецца – гэта іншае. Ёсць тут і не самыя дурныя думкі, ёсць і якія даганяюць сучасны свет, таму што ён моцна сыходзіць у Інтэрнэт. Але гэта будзе выкарыстана ў рамках рэпрэсій, каб яшчэ больш сваіх запалохаць, а не для абароны людзей супраць рэальнай злачыннасці», – заключае Астаповіч.
Арсен Рудэнка belsat.eu
