Забяспечваць далейшы рост усё складаней.
Перагрэў павялічваецца, і забяспечваць далейшы рост ВУП становіцца ўсё складаней, заявіў прадстаўнік даследчага цэнтру BEROC Анатоль Харытончык, прэзентуючы аналіз працы эканомікі ў першым паўгоддзі. Найбольш імаверным сцэнаром ён назваў стагнацыю ў другой палове года.
У студзені – чэрвені ВУП вырас на 5 % год да года, аднак асобна ў чэрвені тэмпы росту запаволіліся (3,8 % год да года супраць 5,8 % у траўні).
«Мы можам канстатаваць павелічэнне перагрэву эканомікі, маштаб якога, паводле папярэдніх падлікаў, перавысіў 3,5% патэнцыйнага ВУПу», – сказаў эканаміст даследчага цэнтру BEROC Анатоль Харытончык падчас прэзентацыі экспрэс-аналізу.
Апошнія месяцы істотны ўнёсак у рост эканомікі зрабілі будаўніцтва і сельская гаспадарка.
«Выпуск сельскай гаспадаркі ў чэрвені прыбавіў амаль 18 % да чэрвеня летась. Гэта звязана з зрухам пасяўной і ўборачнай кампаніі пад уплывам умоваў надвор’я. Таксама падтрыманне сельскай гаспадарцы надаваў высокі ўнутраны і вонкавы попыт. І ў бліжэйшыя месяцы дынаміка ў гэтым сектары будзе валатыльнай праз нераўнамернасць збору ўраджаю сёлета і летась», – растлумачыў адмыслоўца.
Што датычыць будаўніцтва, то рост галіны ў другім квартале часткова быў кампенсацыйным (пасля зніжэння кварталам раней), часткова абумоўлены павелічэннем інвеставання.
Агулам беларускую эканоміку ў другім квартале штурхалі высокія спажывецкія выдаткі, рост інвестыцыяў і падвышаны попыт у Расеі.
«Паводле папярэдніх падлікаў, выдаткі хатніх гаспадарак на тавары і паслугі на 18 % перавысілі сярэдні ўзровень 2021 года», – паведаміў Харытончык, адзначыўшы, што чыннікі такой раскошы не змяніліся: пашырэнне крэдытавання на фоне нізкіх ставак і ільготных праграмаў, павышэнне заробкаў з увагі на дэфіцыт працоўных рук, высокі ўзровень спажывецкай упэўненасці і імавернае павелічэнне бюджэтных выдаткаў.
У другім квартале ўнутраны попыт заўважна перавышаў раўнаважны ўзровень, аднак, як запэўніў эксперт, маштаб перагрэву попыту яшчэ не крытычны: бывала і болей.
ВУП расце і ў Расеі, што дапамагло беларускаму экспарту і, адпаведна, агулам нашай эканоміцы. Аднак перспектывы тут туманныя:
«Ва ўмовах поўнай загрузкі вытворчых магутнасцяў і высокай канкурэнцыі ў Расеі далейшы рост выпуску прамысловасці знаходзіцца пад вялікім пытаннем. Пакуль найбольш імаверным сцэнаром бачыцца ягонае запавольванне і пераход да стагнацыйнай дынамікі. Важна разумець, што нават такі сцэнар прадугледжвае неабходнасць інвестыцыяў, павышэнне прадукцыйнасці, бо іначай нават падтрыманне выпуску на дасягнутым высокім узроўні будзе спалучанае з вялікімі цяжкасцямі».
Свет у канцы тунэлю нарэшце пабачыла IT-галіна і транспарт. Што праўда, дадатковая вартасць гэтых сфераў у другім квартале вырасла нязначна, і хаця іх унёсак у ВУП невялікі, затое яны цяпер не цягнуць моцна эканоміку ўніз, як раней.
Анатоль Харытончык звярнуў увагу, што пры ўсіх цяперашніх поспехах эканомікі хутка растуць выдаткі прадпрыемстваў: сабекошт у студзені – траўні вырас амаль на 18 % год да года: «Аднак перанос гэтых выдаткаў, што павялічыліся, у спажывецкія цэны дасюль з’яўляецца скрайне стрыманым. Гадавая інфляцыя склала 5,84 % у чэрвені пасля 5,72 % у траўні».
Эканаміст падкрэсліў, што нізкую інфляцыю забяспечвае штучнае рэгуляванне, якое не дазваляе праінфляцыйным чыннікам трансфармавацца ў рост цэнаў на тавары. Пры гэтым паслугі, чый свабодны палёт дзяржава не стрымлівае, заўважна даражэюць:
,,«Гэта сведчыць пра высокі праінфляцыйны ціск у эканоміцы ва ўмовах дэфіцыту работнікаў, моцнага росту заробкаў і перагрэтага спажывецкага попыту. У выніку ў нас цэны на нерэгулюемыя паслугі ўсё больш аддаляюцца ад цэнаў на нехарчовыя тавары, што сігналізуе пра пашырэнне інфляцыйнага навеса».
На інфляцыйную небяспеку адрэагаваў Нацбанк, але, на думку эксперта BEROC, «з запазненнем, абмежавана і не зусім паслядоўна». Ухваленыя рэгулятарам 12 ліпеня захады, што датычаць ставак крэдыту авернайт і нарматываў рэзервавання банкамі валюты, маюць прывесці да пэўнага падаражэння крэдытаў (і адначасова – росту ставак дэпазітаў). Аднак эфект будзе, калі Нацбанк павысіць значэнні разліковых велічыняў стандартнай рызыкі, чакаецца, што адпаведную пастанову прымуць на гэтым тыдні.
Рэгулятар заварушыўся пасля публікацыі статысткі пра інфляцыю ў Расеі, дзе цэны растуць ледзь не ўдвая шпарчэй, чымся ў нас. Улічваючы татальную прывязку беларускай эканомікі да суседняй краіны, існуе пагроза пераносу да нас чужой «хваробы», не кажучы ўжо пра інфляцыйны навес, створаны ўласна беларускімі ўладамі.
Што датычыць бліжэйшых прагнозаў, то Анатоль Харытончык схіляецца да сцэнару, згодна з якім тэмпы росту інвестыцыяў будуць ніжэйшымі, чымся ў другім квартале, аслабне дынаміка попыту:
,,«Дынаміка спажывецкага попыту ў Беларусі таксама можа сцішыцца, усё-ткі ўмовы крэдытавання перастаюць быць экстрэмальна мяккімі. Прастора для звышхуткага росту заробкаў таксама не бясконцая. У выніку гэта будзе азначаць стагнацыйную дынаміку ВУП у другім паўгоддзі».
У такім выпадку рост эканомікі ў 2024 годзе будзе каля 4 %. Пры гэтым багата фактараў нявызначанасці, таму паказнік можа адхіліцца прыкладна на адзін адсотак што ў адзін, што ў іншы бок. Улады прагназуюць рост беларускага ВУП на 3,8 %, а Еўразійскі банк развіцця – на 3,4 %.
Сцяпан Кубік belsat.eu
