Morderstwo Borysa Niemcowa powszechnie nazwano strzałem w plecy rosyjskiej opozycji. Ale w Rosji od dawna giną lub nieoczekiwanie umierają ludzie, którzy mogli zaszkodzić karierze Władimira Putina. Zabójstwa na zlecenie, tajemnicze samobójstwa i nagłe zgony towarzyszą mu od początku sprawowania władzy.
1998. Preludium?
Chociaż zaczęły się nawet wcześniej. A gdyby nie jedno z nich, to płk Putin mógłby w ogóle nie być dziś prezydentem Rosji. Takiej możliwości próbowała przeciwstawić się Galina Starowojtowa. Dwukrotnie – w 1992 i w 1997 roku deputowana do ówczesnej Rady Najwyższej próbowała przeforsować przyjęcie ustawy lustracyjnej, zabraniającej zajmowania wysokich stanowisk służbowych m.in. przez byłych funkcjonariuszy KGB. Zastrzelono ją 20 listopada 1998, w klatce schodowej jej domu w Petersburgu. Władimir Putin był wtedy pierwszym wiceszefem administracji prezydenta. Nieco ponad rok później Borys Jelcyn namaścił go na swojego następcę.
[vc_single_image image=”1″ img_size=”large”]
2000. Dwie śmierci w miesiąc
I tak prezydentem Rosji został człowiek, z którego pokpiwano, że jeszcze kilka lat wcześniej nosił teczkę za merem Petersburga Anatolijem Sobczakiem. Mówiono też o różnych tajemniczych interesach, które załatwiał Putin pracując w merostwie północnej stolicy. Ale jego były szef, dzięki któremu młody KGB-ista trafił do polityki, nigdy tego nie potwierdził. A w drugim miesiącu prezydentury Putina nagle zmarł. Natychmiast pojawiły się wersje, że zbyt wiele wiedział o działalności Putina, równolegle rozpuszczono plotki, że 63-letni Sobczak nadużył viagry i alkoholu. Sekcja nie wykazała ani śladów otrucia, ani używek. Jako oficjalną przyczynę zgonu podano atak serca. – Są trzy metody wpływu na człowieka: szantaż, wódka, groźba zabójstwa – cytował Władimira Putina w jednej ze swoich ostatnich publikacji Artiom Borowik. Znany dziennikarz, prezes holdingu medialnego „Sowierszenno Siekrietno” zbierał informacje o machinacjach finansowych Putina oraz „rodziny” Jelcyna. Zginął w katastrofie lotniczej, trzy tygodnie po śmierci Anatolija Sobczaka.
[vc_single_image image=”4″ img_size=”large”]
2002. Ostatni lot „generał-gubernatora”
W katastrofie lotniczej zginął też generał Aleksander Liebied – wojskowy, który oprócz wykonywania rozkazów potrafił też mówić to, co myśli. Skierowany do wspieranego przez Rosję Naddniestrza, wykrył korupcję tamtejszych separatystycznych władz. Wysłany do Czeczenii, jako przedstawiciel Borysa Jelcyn podpisał porozumienie pokojowe z Asłanem Maschadowem. Potem popadł w ostry konflikt z ministrami obrony i spraw wewnętrznych, co przypłacił dymisją. Ogromną popularność zyskał jako gubernator Kraju Krasnodarskiego, gdzie nazywano go „generał-gubernatorem” i wróżono, że zostanie następcą Jelcyna. Czy miał zamiar to wykorzystać, aby kandydować przeciwko Putinowi po zakończeniu jego pierwszej kadencji? Helikopter MI-8 z generałem na pokładzie rozbił się 28. kwietnia 2002.
[vc_single_image image=”7″ img_size=”large”]
2004. Zepsuta winda
Putin został wybrany na drugą kadencję w marcu 2004 roku. A w lipcu z rąk najemnych zabójców ginie Paul (Paweł) Klebnikov, redaktor naczelny rosyjskiej edycji „Forbesa”. Przed samym wejściem do redakcji. Trafiony czterema kulami dziennikarz trafia do szpitala, ale nie dociera na salę operacyjną…. Psuje się winda, ratownicy bezradnie patrzą jak ranny umiera. Klebnikov, Amerykanin rosyjskiego pochodzenia był autorem książki „Historia rozgrabienia Rosji”, w której oskarżał oligarchów o zawłaszczenie sobie majątku narodowego kraju. Zemstę miał mu poprzysiąc podobno Borys Bierezowski, główny bohater artykułu Khlebnikova „Ojciec chrzestny Kremla”, o pracy nad którym autor opowiadał na kilka godzin przed zabójstwem. Mówiono też, że przyczyna zabójstwa miała być inna, dopiero planowana publikacja – o lewych interesach robionych przez rosyjskie władze i generalicję podczas wojny z Czeczenią.
[vc_single_image image=”10″ img_size=”large”]
2006. „Czeczeński trop”
I tu właśnie po raz pierwszy wyraźnie mówi się o „czeczeńskim tropie” – zarówno jeśli chodzi o bezpośrednich wykonawców zabójstwa, jak i o tematykę, za zajmowanie się którą można w Rosji stracić życie. Jak straciła je Anna Politkowska, dziennikarka „Nowej Gaziety” i autorka dokumentalnych książek o wojnie w Czeczenii, demaskujących działania Kremla i bezwzględnie rządzącego z jego nadania w Groznym – Ramzana Kadyrowa. Dziennikarkę zastrzelono w windzie jej domu 7 października 2006 roku – w urodziny Władimira Putina. Mordercami byli Czeczeńcy, łańcuszek prawdziwych zleceniodawców w końcu się urwał. Jeszcze w 2004 roku, dziennikarkę próbowano otruć na pokładzie samolotu, którym wyleciała, aby pośredniczyć w negocjacjach z terrorystami, którzy zajęli szkołę w Biesłanie. Tego, czego wówczas nie zrobiły „nieznane toksyny” w herbacie, zrobił dwa lata później killer.
[vc_single_image image=”13″ img_size=”large”]
Aleksandrowi Litwinience nie pozostawiono żadnej szansy. Podpułkownik specsłużb zdradził swoją firmę: oskarżył FSB, że to jej funkcjonariusze, a nie czeczeńscy terroryści wysadzili w powietrze bloki mieszkalne w Moskwie, Bujnaksku i Wołgodońsku w 1999 roku. Dzięki tej prowokacji Jelcyn zdecydował się wyznaczyć na swojego następcę „silnego człowieka” z organów, który miałby zwalczyć w Rosji terroryzm. Oprócz tego Litwinienko oskarżył swoich byłych szefów, że zlecili mu zamordowanie Borysa Bierezowskiego. Litwinienko umiera wskutek choroby popromiennej, powoli zabija go dodany do herbaty polon. Jak wyjaśnia brytyjskie śledztwo, wyprodukowany w Rosji.
[vc_single_image image=”15″ img_size=”large”]
2009 „Rok prawników”
Podobnie jak dziennikarka Politkowska, Czeczenią zajmował się też adwokat Stanisław Markiełow. Prowadził m.in. niewygodne dla władz sprawy związane z przestępstwami rosyjskich wojskowych popełnianych na ludności cywilnej oraz z zamachem terrorystycznym w Teatrze na Dubrowce, gdzie w wyniku operacji sił specjalnych zginęli nie tylko wszyscy terroryści, ale również 130 zakładników. Markiełow zginął od strzału w tył głowy. Razem z nim killer zatrzelił Anastasiję Baburową, lewicową aktywistkę i współpracowniczkę „Nowej Gaziety”. Jej ostatnią – pośmiertną – publikacją była rozmowa z Markiełowem nt. głośnej „sprawy Budanowa”, oficera rosyjskiej armii oskarżonego o porwanie, zgwałcenie i zamordowanie 18-letniej Czeczenki.
W tym samym roku pracujący dla rosyjskiego oddziału amerykańskiej kompanii Hermitage Capital Menagement prawnik Siergiej Magnitski natrafia na ślad gigantycznych machinacji finansowych w rosyjskich organach skarbowych. Ujawnia je, a w wyniku sam trafia do aresztu. Tam, po 11 miesiącach umiera w więziennym szpitalu. W akcie zgonu najpierw pojawiają się zapisy o ostrym zapaleniu trzustki i urazach głowy. Ten drugi potem znika.
[vc_single_image image=”18″ img_size=”large”]
2013. Odejście symbolu epoki
Borys Bieriezowski, niedoszła ofiara zamordowanego później Aleksandra Litwinienki przeżyła go o siedem lat. Szara eminencja i bankier Borysa Jelcyna, jeden z najpotężniejszych oligarchów tych czasów, ostatnie lata życia spędził w Londynie. Nękany ispirowanymi z Rosji procesami, patrzył bezradnie jak topnieje jego gigantyczna niegdyś fortuna. Z Putinem poznał się jeszcze na początku lat 90., kiedy ówczesny agent KGB pracował w Petersburgu, u mera Sobczaka. Putin Bierezowskiemu się spodobał, przypomniał sobie o nim, kiedy otoczenie ciężko chorego Jelcyna szukało dla niego następcy. Wszechwładny oligarcha spodziewał się zapewne, że przewodniczący FSB jako nowy prezydent weźmie w garść resorty siłowe, ale do biznesu (zwłaszcza jego biznesu) wtrącać się nie będzie. Wkrótce okazało się jednak, że Putin ma własną koncepcję rządzenia Rosją, a słowo „wdzięczność” jest mu całkowicie obce. Niebawem doszło do pierwszego otwartego konfliktu, Putin zabrał Bierezowskiemu telewizję ORT, a oligarcha uciekł do Wielkiej Brytanii. Bezskutecznie próbował organizować na emigracji opozycję polityczną i antyputinowskie media. 23 marca świat obiegła wieść o jego samobójstwie.
[vc_single_image image=”21″ img_size=”large”]
Cezary Goliński, Biełsat
www.belsat.eu/pl/
