[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”157318″ img_size=”large”][vc_column_text]Niemieckie wojska w podoszmiańskich Żupranach podczas I wojny światowej fot. fotopolska.eu[/vc_column_text][vc_column_text]Gdyby historia potoczyła się inaczej, Białorusini mogli stać się poddanymi króla Litwy i hetmana Ukrainy.
Król na 100 dni
W schyłkowym okresie I wojny światowej na okupowanych przez Niemcy ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego pojawiły się pomysły stworzenia nowej litewskiej monarchii. Nie wywołało to sprzeciwu niemieckich władz, które uważały, ze będą w stanie całkowicie kontrolować nowe państwo.
Herzog Wilhelm von Urach i jego rodzina, fot. Wiki
Litewska Rada Państwowa Taryba, która w lutym 1918 r. ogłosiła niepodległość Litwy zadecydowała, że nowe państwo przyjmie ustrój monarchii konstytucyjnej, a na jego czele stanie niemiecki herzog (książę – Belsat.eu) Wilhelm Karl von Urach, który nawet zgodził się przyjąć imię Mendoga II, przenieść się do Wilna i nauczyć się języka litewskiego. Członkowie Taryby z sympatią spoglądali na katolickie wyznanie niemieckiego arystokraty, oraz fakt, że jego małżonka – księżna Amelia pochodziła w linii żeńskiej od polskich królów i wielkich książąt litewskich: Augusta III i Stanisława Leszczyńskiego.
Według litewskich władz, w skład nowego królestwa miały wejść miasta: Oszmiana, Wołkowysk, Zdzięcioł, Słonim razem z okolicznymi terytoriami zamieszkiwanymi głównie przez Białorusinów.
Tymczasem przyszły król Litwy wybierał sobie strój koronacyjny i pakował rodzinne kosztowności, które miały trafić razem z nim do Wilna. W stolicy przyszłego królestwa przygotowywano siedzibę i szukano nauczycieli języka, którzy mieli nauczyć Mendoga II litewskiego oraz historii Litwy. Ambitne plany jednak spaliły na panewce. Okazało się, że władze Niemiec były kategorycznie przeciwne, by nowym władcą został ktoś z poza cesarskiej rodziny Hohenzollernów. Również członkowie Taryby zaczęli się sprzeczać, czy Litwie w ogóle potrzebny jest król. Koniec marzeń o litewskim królestwie przypieczętowała niemiecka klęska na froncie zachodnim. Na początku listopada Litwini zmienili więc zdanie, postanowili powołać do życia republikę i wycofali zaproszenie dla Wilhelma von Uracha. Ten formalnie był litewskim królem jedynie 100 dni, choć do uroczystości koronacji nigdy nie doszło, a i sam pretendent do tronu nigdy Litwy nie odwiedził.[/vc_column_text][vc_single_image image=”157243″ img_size=”large”][vc_column_text]Potomek Mendoga II – Inigo von Urach w Wilnie fot. vilnews.com
[/vc_column_text][vc_column_text]Herzog, który w młodości poświęcił się karierze wojskowej był człowiekiem bardzo ambitnym, który postawił sobie za cel zdobycie królewskiej korony. Niestety los mu nie sprzyjał – pretendował bezskutecznie bowiem do tronów nie tylko Litwy, ale również w: Albanii, Lotaryngii, czy Monako.
O jego wysiłkach nie zapomnieli jedynie członkowie „Królewskiego Domu Litwy” największego litewskiego stowarzyszenia monarchistów, którzy w 2012 r. uznali Iniga von Uracha potomka niedoszłego króla prawowitym następcą litewskiego tronu. Sam potomek zainspirowany swoim przodkiem inwestuje na Litwie uczy się litewskiego i stara się propagować litewską kulturę w Niemczech.[/vc_column_text][vc_single_image image=”157250″ img_size=”large”][vc_column_text]Potomek Mendoga II – Inigo von Urach w Wilnie fot. vilnews.com
[/vc_column_text][vc_column_text]
Hetman zmienia zdanie
Ukrainą podczas niemieckiej okupacji pod koniec I wojny światowy siedem miesięcy kierował hetman. Wiosną 1918 r. w Kijowie Wszechukraiński Zjazd Rolników złożony z przedstawicieli konserwatywnych ziemian i bogatych chłopów przy wsparciu Niemiec i Austro-Węgier ogłosił hetmanem Ukrainy Pawło Skoropadskiego. Przejęcie władzy było w istocie przewrotem, bo dotychczas do sprawowania władzy na Ukrainie aspirowała Rada Ukraińskiej Republiki Ludowej. Sam hetman pochodził z starego rodu zaporoskich hetmanów i tytułował się księciem.
Skoropadski zniósł republikę i przemianował ją na Państwo Ukraińskie, a sam kazał się tytułować „Jaśnie Oświecony, Jaśnie Wielmożny Pan Hetman Wszczechukrainy”.
Oficjalnie nowopowstałe państwo nie było klasyczną monarchą, jednak bardzo się do niej upodabniało. Zorganizowano uroczyste namaszczenie hetmana przez prawosławnego biskupa w Kijowie, co jako żywo przypominało koronację. Skoropadski aktywnie zabrał się do tworzenia nie tylko politycznych instytucji nowego państwa – jego dziełem była Ukraińska Akademia Nauk, Biblioteka Narodowa, Archiwum Państwowe, czy Uniwersytet.
Ukraińskie Państwo rościło sobie pretensję to białoruskiego Polesia i próbowało zainstalować swoją administrację w rejonie Brześcia, który miał stać się centrum okręgu chołmskiego. Stolicą okręgu poleskiego miał zostać Mozyrz. Homel planowano przyłączyć do guberni czernihowskiej. Władze Ukrainy przyznawały, że na wschodnim Polesiu większość stanowią etniczni Białorusini, jednak postanowili przyłączyć te terytoria ze względu na „ważne strategiczne interesy”. Spotkało się to z oporem władz Białoruskiej Republiki Ludowej, która nie zamierzały pogodzić się z utratą ziem zamieszkałych przez Białorusinów i dwukrotnie wysyłały do Kijowa swoich emisariuszy – rozmowy nie dały efektów.
Konserwatywny Skoropadski, w przeszłości generał carskiej armii otoczył się starymi carskimi urzędnikami, którzy z trudem tolerowali język ukraiński w dokumentach. Do tego, by nie naruszać interesów swoich zwolenników hetman pozostawił ziemię w rękach właścicieli narażając się biednemu ukraińskiemu chłopstwu.[/vc_column_text][vc_single_image image=”157282″ img_size=”large”][vc_column_text]Skoropadski przeczuwając rychłe wycofanie się z Ukrainy Niemiec zmienił front i ogłosił, że Ukraina powinna stać się częścią Rosji. Na koniec, jednak opuścił terytorium Ukrainy z niemieckimi wojskami.
Na emigracji w Niemczech hetman znów zmienił poglądy i ogłosił się bezkompromisowym niepodległościowcem. Wokół niego zgromadzili się przedstawiciele ukraińskiej emigracji, którzy widzieli go w roli monarchy odrodzonej Ukrainy. Po śmierci Pawła w 1945 r., kandydatem na nowego ukraińskiego monarchę stał się jego syn Daniło Skoropadski.[/vc_column_text][vc_single_image image=”157296″ img_size=”large”][vc_column_text]Daniło Skoropadski w otoczeniu ukraińskiej młodzieży. 1953 r. fot. Wiki.[/vc_column_text][vc_column_text]Ukraińscy emigracyjni monarchiści z utęsknieniem czekali na ślub następcy tronu mając nadzieję na pojawienie się kolejnych przedstawicieli hetmańskiego rodu. Jednak Danile nie bardzo się spieszyło i dopiero w wieku 53 lat poprosił o rękę swoja wybrankę Halinę Melnyk-Kałużynską. Do ślubu jednak nie dożył, umierając niespodziewanie 10 dni po zaręczynach. Od razu pojawiły się plotki, że jego śmierć była dziełem sowieckiego KGB. Ukraińska diaspora była w żałobie, Skoropadskiego juniora pochowano pod ukraińska flagą i herbem rodu.
Ród hetmanów nie przepadł jednak w mrokach historii. Zostały jeszcze prawnuki hetmana – potomkowie jego córki Aleny Ott-Skoropadskiej – Ołeksandra i Irena. Kobiety żyją w Szwajcarii i jak na razie nie słychać, by interesowały się objęciem ukraińskiego tronu.
Wiktar Szukiełowicz/ www.belsat.eu/pl/
