Na przedmieściach Grodna powstaje galeria handlowa. Obiekt stawiany jest na polu bitwy o miasto z okresu II wojny światowej. Budowlańcy odkopali pierwszy z bezimiennych grobów.
W niedzielę 11 lutego na osiedlu Wiszniowiec w Grodnie na placu budowy galerii Triniti odkryto szczątki pięciu czerwonoarmistów – prawdopodobnie obrońców miasta w 1941 roku.
Na wzniesieniu, na którym planuje się postawić ekran dźwiękoszczelny, robotnicy natknęli się na ludzkie szczątki. Razem z nimi znaleziono wojskowe hełmy, menażki, zegarek kieszonkowy, medal, naboje, fragmenty broni i maskę przeciwgazową. Wszystkie przedmioty pochodzą z czasów II wojny światowej.
„Zginął tu prawie cały pułk”
Grodzieński historyk Zmicier Lucik jest przekonany, że kości należą do żołnierzy 85 Dywizji Strzeleckiej, która broniła się tam w 1941 roku.
– 21 i 22 czerwca na tym terenie, w rejonie wsi Soły i Gnojnica (obecnie dzielnica Wiszniowiec) znajdowała się jednostka wojskowa. Po kilku dniach, 25 czerwca, rozgorzały tu bardzo ciężkie walki, doszło do próby odbicia miasta Niemcom. Żołnierze Armii Czerwonej szli do szturmu pod ostrzałem i ponieśli ogromne straty, ale miasta nie udało się odbić.
– Według wspomnień, zginął tu prawie cały pułk, około półtora tysiąca żołnierzy – kontynuuje historyk. – Byli to żołnierze ściągnięci z różnych części ZSRR, którzy zaginęli bez wieści. Odnalezione karabiny samopowtarzalne świadczą o tym, że był to właśnie 1941 rok.
Uciekałam z nogą poranioną odłamkami
Niedaleko nowopowstającego centrum handlowego leży wieś Soły. Teraz jest to część miasta, ale w 1941 była tu tylko jednostka wojskowa i jeden dom. Jego mieszkanka do dziś żyje w Sołach. Maryja Balaslawauna Dambrouskaja urodziła się w 1936 roku i dobrze pamięta walki z 1941. Do 1939 roku wraz z ojcem mieszkali w Augustówce, ale gdy rozpoczęła się wojna, ojciec poszedł do wojska.
Matkę pani Maryi wraz z dziećmi zabrał dziadek, który przewiózł je właśnie do Soł. Ich chata była samotnym chutorem, niedaleko którego stacjonowały wojska sowieckie. Staruszka dobrze pamięta, jak wraz z malutkim bratem kradli wojskowym figurki drewnianych domków z planu okolicy i bawili się nimi zamiast zabawek.
– Miałam wtedy cztery latka. Latem zaczęli bombardować i nasi żołnierze uciekali do lasu nago, w samej bieliźnie. Niemcy zaczęli bombardować w nocy. Kto mógł wiedzieć? Pamiętam, jak biegli z jednego jaru do drugiego pod ostrzałem. Nawet ludzie z miasta tu przyjeżdżali, żeby się ukryć. Mam im gotowała jedzenie. Potem i my uciekaliśmy. Odłamek trafił mnie w nogę. Biegliśmy do Niemna, a most już wysadzili. Ale trupów koni i żołnierzy było tam tyle, że ludzie po nich rzekę przechodzili – opowiada kobieta.
Pani Maryja pamięta, że po walkach jej matka ukryła chorągiew pułku. Ale to, co stało się z nią później, jest zagadką – matka bała się, że niemieccy żołnierze ukarzą ją i dzieci.
– Gdy wróciliśmy, chata była spalona. Zostaliśmy tylko my troje, krowa i trzy kury. Niedaleko naszej chaty leżeli trzej martwi ludzie. Brat mojej mamy ich zakopał. Mama porządkowała tą mogiłkę i mówiła, że żołnierzyki są tam pochowane. A potem jeździli po nich buldożerami, koparkami. Mama wychodziła do robotników, kłóciła się, ale nikt nie słuchał. Ale dwa lata temu ich odkopali. Pokazałam gdzie i znaleźli tą trójkę. Jeszcze dostałam od sąsiadów za to, że mam język za długi – opowiada pani Maryja.
Jak mówi starsza mieszkanka wsi, kiedyś mówiono, że na obecnym placu budowy galerii pochowano od 24 do 28 żołnierzy.
Szczątki żołnierzy i pozostałości ich rzeczy przekazano do ekspertyzy w Urzędzie Uwieczniania Pamięci Obrońców Ojczyzny i Ofiar Wojny.
Zobacz także:
PW, PJ belsat.eu
