KALENDARZ POLSKO-BIAŁORUSKI 95 rocznica proklamowania Białoruskiej Republiki Ludowej


5 marca 1918 roku w Mińsku Rada BLR przyjęła tzw. „III Akt Proklamacyjny” – ogłaszający Białoruś niepodległym państwem. Rada była organem wykonawczym Wszechbiałoruskiego Zjazdu – skupiającym reprezentantów z terytorium całej Białorusi.

Poczynaniom przedstawicieli białoruskiego ruchu narodowego sprzyjało wycofanie się wojsk bolszewickich w wyniku niemieckiej ofensywy, zakończonej podpisanym w marcu 1918 Pokojem Brzeskim. Bolszewicy jeszcze przed wycofaniem się z Mińska 17 grudnia 1917 roku przerwali obrady zjazdu wyrzucając delegatów z budynku Teatru Miejskiego. Od tej pory przedstawicielem BLR stał się organ wykonawczy Zjazdu – Rada BLR.

To ona właśnie przyjęła „III Akt Proklamacyjny” w do dzisiaj istniejącym budynku na ulicy Wołodarskaha w Mińsku. Rada wzywała do rewizji Traktatu Brzeskiego i stworzenia na etnicznych terytoriach białoruskich niezależnego państwa, w którego skład miała wejść także Wileńszczyzna, Białystok, Smoleńszczyzna. Pierwszym premierem i szefem białoruskiego państwa został Jan Sierada pedagog i publicysta członek Białoruskiej Socjalistycznej Hramady – były pułkownik rosyjskiej armii.

Bez międzynarodowego wsparcia

Rząd Białoruskiej Republiki Ludowej działał w warunkach okupacji niemieckiej. Nie został poparty ani przez bolszewików, ani przez Niemców, choć ubiegał się o uznanie i poparcie międzynarodowe. Zostały wysłane misje na Ukrainę, Litwę, Łotwę, do Polski, Niemiec, Szwecji, Estonii, Francji, Bułgarii. Niemcy z jednej strony przekazali część funkcji Rządowi BRL (handel, edukację, przemysł, opiekę społeczną i kulturę), natomiast z drugiej utrudniali rządowi ich wykonywanie. Podstawy konstytucji zostały określone w II Akcie Proklamacyjnym. Państwo zostało uznane przez Litwę, Łotwę, Estonię,Czechosłowację, Finlandię, Ukraińską Republikę Ludową i Turcję. Również w polskich władzach przeważyła opinia sprzeciwiająca się tworzeniu federacji z krajami b. Wielkiego Księstwa Litewskiego. W czasie negocjacji w sprawie Traktatu Ryskiego przedstawiciele Rzeczypospolitej i Bolszewików umówili się, że nie uznają przedstawicieli niezależnej Ukrainy i Białorusi.

Bolszewicy tworzą własną republikę

Po upadku Cesarstwa Niemieckiego wojska niemieckie 10 grudnia 1918 roku opuściły Mińsk, a 1 stycznia grupa komunistów białoruskich na terenie kontrolowanym przez Armię Czerwoną ogłosiła w Smoleńsku, gdzie tymczasowo mieściły się władze radzieckie tzw. obwodu zachodniego, powstanie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 5 stycznia 1919 roku, po zajęciu bez walki Mińska przez Armię Czerwoną, nastąpił kres istnienia Białoruskiej Republiki Ludowej. 7 stycznia 1919 przeniesiono do Mińska stolicę nowo powstałej BSRR. 27 lutego 1919 na części terytorium byłej BRL powołano Litewsko-Białoruską Republikę Rad.

BLR sól w oku Rosji

Liderzy opozycji pod pomnikiem Jakuba Kołasa, fot. belsat.euLiderzy opozycji pod pomnikiem Jakuba Kołasa, fot. belsat.euDziś w Mińsku przedstawiciele białoruskiej opozycji złożyli kwiaty pod pomnikiem białoruskiego poety i pisarza Jakuba Kołasa – jednego z ojców białoruskiego odrodzenia narodowego. Wital Rymaszeuski lider Białoruskiej Chrześcijańskiej Demokracji podkreślił, że bez BLR nie byłoby dzisiejszej niepodległej Białorusi. Aktywista podkreślił, że był to nie tylko akt prawny, ale przede wszystkim akt duchowy – bo najbardziej świadomi Białorusi zrozumieli, że mogą mieć niepodległe państwo. Rymaszeuski uważa, że niepowodzenie BLR wynikało przede wszystkim z okoliczności geopolitycznych. Przypomniał, że Litwie powstającej w podobnych warunkach udało się zachować niepodległość, podczas gdy Białoruś i Ukraina nie miała takiego szczęścia. Zdaniem lidera BChD, białoruskie władze nie chcą świętować rocznicy utworzenia BLR ze strachu przed Rosją. Jego zdaniem, mimo, że białoruskie reżim niewiele robi dla zachowania suwerenności Białorusi – dopóki Białorusini będą czuć swoją odrębność jest szansa na jej zachowanie.

Aleś Janukiewicz szef Białoruskie Frontu Narodowego podkreślił, że gdyby nie BLR bolszewicy nie godziliby się na utworzenie socjalistycznej republiki białoruskiej w ramach ZSRR, która przekształciła się we współczesną Białoruś. Jego zdaniem białoruskie władze nie świętują dzisiejszej rocznicy, bo nie zgadza się ze sztuczną wizją współczesnej Białorusi postrzeganej głownie jako spadkobierczyni BSRR. „Nie mam wątpliwości, że wkrótce powstanie Białoruś taka jaką chcieli ja widzieć założyciele Białoruskiej Republiki Ludowej” – dodał.

Biełsat/wiki

www.belsat.eu/pl

Aktualności