74 lata temu został stracony Bronisław Taraszkiewicz – białoruski działacz społeczny i polityczny, poseł na Sejm Rzeczypospolitej, jeden z liderów białoruskiego ruchu narodowego, językoznawca, autor pierwszej gramatyki nowoczesnego języka białoruskiego. Przetłumaczył na język białoruski “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza oraz “Iliadę” Homera.
Działacz społeczno – polityczny
Bronisław Taraszkiewicz urodził się 20 stycznia 1892 w Maciuliszkach na Wileńszczyźnie. Ukończył gimnazjum wileńskie. Studia kontynuował na Uniwersytecie Petersburskim, który ukończył w 1916 roku na wydziale historyczno-filologicznym. W 1917 został jednym z liderów Białoruskiej Socjalistycznej Gromady, był wykładowcą języka białoruskiego i greckiego w Mińskim Instytucie Pedagogicznym. W 1921 został dyrektorem białoruskiego gimnazjum w Wilnie. Wszedł do Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej, gdzie był dyrektorem do spraw szkół białoruskich (1920–1922). Wysiłkiem Taraszkiewicza oraz innych białoruskich działaczy odrodzenia narodowego początku lat 20. XX wieku otwarto ponad 300 szkół z nauczaniem w języku białoruskim.
W 1922 został wybrany na posła na Sejm Rzeczypospolitej. Był więziony przez władze polskie w 1928 roku za działalność komunistyczną. Po wyjściu na wolność w 1930 roku zamieszkał w Gdańsku. Ponownie aresztowany w 1931 roku. W 1933 w ramach polsko-radzieckiej wymiany więźniów został wymieniony na Franciszka Alachnowicza i od tego roku mieszkał w ZSRR. Aresztowany 6 maja 1937 w czasie tzw. czystek stalinowskich, został rozstrzelany 29 listopada 1938. Zrehabilitowany 26 stycznia 1957.
Taraszkiewicz – ojciec nowoczesnego języka białoruskiego
W 1918 roku jako kierownik działu kulturalnego i oświatowego Białoruskiego Komitetu Narodowego przygotował i opublikował w Wilnie pierwszą “Białoruską gramatykę dla szkół”. Autor podręcznika uwzględnił dotychczasowe osiągnięcia lingwistyki białoruskiej oraz doświadczenia poprzedników, opracował normy tradycji pisemnej nowożytnego języka literackiego. “Gramatyka” przez długi czas była głównym podręcznikiem języka białoruskiego, zwłaszcza w czasach białorutenizacji w latach 20-tych XX w. Opracowany przez Taraszkiewicza system ortografii białoruskiej nazywany jest taraszkiewicą.
W 1933 roku w ramach walki z białorusizacją specjalnie utworzona Komisja Polityczna sztucznie opracowała nową normę białoruskiej ortografii, w wyniku której język białoruski został zbliżony do języka rosyjskiego. Jest to tak zwana narkamówka (od nazwy Komisariatu Narodowego), która obowiązuje do dzisiaj.
Biełsat za eastbook.eu
WWW.belsat.eu/pl
