Два беларусы, што дапамагалі ўкраінцам на вайне, ужо тыдзень знаходзяцца ў польскім цэнтры для ўцекачоў.
Яны здаліся польскім памежнікам адразу пасля таго, як выехалі з Украіны. Цяпер валанцёры знаходзяцца ў закрытым цэнтры для замежнікаў у польскім памежным горадзе Пшэмысль. Belsat.eu праз тэлефон пагаварыў з валанцёрамі. Адзін з іх – Зміцер Белагорцаў, які не хавае свайго імя і прозвішча. Адразу ж Зміцер пачынае тлумачыць, чаму выехаў з Украіны.
Зміцер Белагорцаў: Два гады ва Украіне мы жылі без дакументаў. Паўстала пытанне, што нас дэпартуюць у Беларусь. Ніякага іншага выйсця ў нас не было, акрамя таго, як папрасіць прытулак у Польшчы. Мы прыходзім у міграцыйную службу Украіны, а нам кажуць: «Дакументаў у вас няма». І дасылаюць яшчэ пісьмовы адказ: «Едзьце ў Беларусь, аднаўляйце пашпарт». Маўляў, на дадзены момант вы знаходзіцеся на тэрыторыі Украіны незаконна.
Вы ж ведаеце, як працуюць украінскія органы: яны не апранаюць адразу ж кайданкі. Але кажуць: «Вы тут незаконна, у вас будзе дэпартацыя, заўтра ці яшчэ калі». А чалавек жа не можа жыць, калі ў яго няма дакументаў.
Ён не можа нідзе працаўладкавацца, не можа зняць жыллё. Любы паліцыянт спыняе яго на вуліцы: «Дзе твае дакументы?» Няма, і ўсё.
Belsat.eu: Як даўно вы ў гэтым цэнтры для ўцекачоў?
Зміцер Белагорцаў: Гэта не цэнтр (Strzeżony Ośrodek dla Cudzoziemców – заўв.), гэта турма (пакідаць тэрыторыю нельга – заўв.). Мы тут ужо тыдзень.
Belsat.eu: І вось у такой сітуацыі, ці не шкадуеце, што паехалі дапамагаць Украіне, а самі аказаліся там нікому не патрэбныя?
Зміцер Белагорцаў: Гэта пытанне рытарычнае: «што было б» ды «калі б». Справа ў тым, што я нікуды не паехаў. Я восем гадоў жыў ва Украіне, проста ў мяне грамадзянства беларускае. Як і ўсе іншыя мужчыны Украіны, калі гэта ўсё пачалося, палічыў сваім абавязкам ісці абараняць Украіну. І мне сказалі, што аформяць усе неабходныя дакументы. У мяне від на жыхарства ва Украіне, у мяне жонка грамадзянка Украіны, дачка грамадзянка Украіны, уласны дом пад Кіевам.
Але пашпарт у мяне беларускі, ён згарэў на вайне. Аднавіць яго я не магу, а ўкраінскія ўлады мне гавораць: «Едзьце ў Беларусь, аднаўляйце пашпарт». А адтуль мне тэлефануюць і кажуць: «15 гадоў мы вам ужо вызначылі, прыязджайце хутчэй, мы вас чакаем».
Belsat.eu: Ад каго прыходзяць такія паведамленні?
Зміцер Белагорцаў: Тэлефануюць нейкія людзі, з КДБ, відавочна. Нумар мой вядомы. Яго ж украінская Нацгвардыя два гады “зліла” ў «Кіберберкут» (хакерская група, якая атакуе сайты дзяржаўных органаў і грамадскіх арганізацыяў Украіны – заўв.). Там усе нашыя дадзеныя.
Тэлефануюць, прадстаўляюцца нейкімі незразумелымі журналістамі, распавядаюць, што ў вас нібыта праблемы, трэба, каб вы прыехалі ў Менск і тэрмінова іх вырашылі. У вашых сваякоў будуць праблемы.
Belsat.eu: Дык вы ва Украіне ўжо шмат гадоў былі. Ці крыўдна вам, што такая гісторыя здарылася?
Зміцер Белагорцаў: Ну вы ж бачыце: крыўдна ці не крыўдна – гэта нікога не хвалюе.
Belsat.eu: І што цяпер? Што вас чакае?
Зміцер Белагорцаў: Мы чакаем рашэнне польскіх уладаў аб прадастаўленні ці непрадастаўленні нам прытулку.
Пасля Зміцер перадае слухаўку свайму сябру, вядомаму як «Док».
«Док»: Наша рашэнне папрасіць прытулак звязанае з тым, што на працягу двух гадоў мы атрымлівалі адмоўныя адказы ад усіх украінскіх органаў. І скончылася гэта ўсё тым, што нам пачалі адкрыта пагражаць дэпартацыяй, бо мы не маем украінскіх дакументаў.
Belsat.eu: То бок вы паехалі дапамагчы Украіне, а вашую дапамогу ніяк не ацанілі?
«Док»: Шкадую, што так атрымалася. Вядома, хацелася б, каб Украіна як дзяржава не псавала жыццё за тое, што ёй дапамагалі. А выйшла акурат наадварот.
Belsat.eu: І якія шанцы, што Польшча дасць вам прытулак?
«Док»: Пакуль што цяжка сказаць. Бо з намі яшчэ не было ніводнага суразмоўя наконт уцякацтва. Пакуль мы яго чакаем. Але на яго можна чакаць доўга, нават некалькі месяцаў.
Belsat.eu: Вам таксама прыходзілі нейкія пагрозы з Беларусі?
«Док»: Пакуль быў ва Украіне, прыходзілі такія пагрозы, канешне.
Маю маму выклікалі на допыты ў КДБ і гэтак далей. За маёй кватэрай у Беларусі сачылі супрацоўнікі КДБ.
Belsat.eu: Ці адчувалі вы падтрымку народных украінскіх дэпутатаў і ці бачылі спробы вырашыць праблему легалізацыі валанцёраў і добраахвотнікаў з Беларусі?
«Док»: Справа ў тым, што нам дапамагала шмат народных дэпутатаў. Толькі адзінае, што маглі зрабіць людзі, якія хацелі нам дапамагчы, – напісаць зварот, папрасіць. Але ў выніку ўсё роўна ўсе рашэнні наконт грамадзянства прымае прэзідэнт Украіны.
Зміцер Кустоўскі, belsat.eu, фотаздымак tsn.ua