У Польшчы на парламенцкіх выбарах найбольш галасоў набрала нацыянал-кансерватыўная партыя «Закон і справядлівасць», прадстаўнікі якой упершыню за апошнія 8-м гадоў увойдуць ва ўрад.
У Польшчы 25 кастрычніка прайшлі парламенцкія выбары. Палякі выбіралі 460 дэпутатаў Сейму (ніжняя палата парламенту) і 100 прадстаўнікоў Сенату (верхняя палата) паводле партыйных спісаў. Яўка склала 51,6 %.
Большасць у парламенце – правыя
Перамогу на выбарах атрымала нацыянальна арыентаваная кансерватыўная партыя «Закон і справядлівасць» – 39,1 % галасоў, пра што сведчаць першыя звесткі незалежных экзіт-полаў. Папярэднія сацыялагічныя апытанні фіксавалі падтрыманне гэтай партыі ў межах 36–39,5 %.
Свае галасы за цэнтрысцкую партыю «Грамадзянская платформа», якая кіравала дагэтуль, аддалі 23,4 % выбарнікаў.
Яшчэ тры партыі пераадолелі 5-адсоткавы выбарчы бар’ер і прайшлі ў парламент; гэта выбарчы камітэт Паўла Кукіза (9 %),партыя «Сучасная» (7,1 %), Польская сялянская партыя (5,2 %). Партыя «польскага Жырыноўскага» – Януша Корвін-Міке «KORWiN» набрала 4,9 %, але канчатковыя афіцыйныя вынікі, якія аб’явяць найбліжэйшымі днямі, могуць крыху адрознівацца.
Саюз дэмакратычных левых, які хоць і набраў 6,6 %, хутчэй за ўсё не ўвойдзе ў польскі парламент, бо як хаўрус некалькіх партыяў мусіў набраць 8 % галасоў, каб перадолець выбарчы парог.
У Сейм не трапіла таксама новае палітычнае аб’яднанне «Разам» (3,9 %). Але больш за 3 % галасоў даюць ёй права на дафінансаванне з буджэту і ўзмацненне да наступных выбараў.
Былая апазіцыя ва ўладзе
Дагэтуль партыя-пераможца «Закон і справядлівасць» 8 гадоў заставалася ў апазіцыі. Лідар партыі – Ярослаў Качыньскі, брат загінула ў авіякатастрофе пад Смаленскам польскага прэзідэнта Леха Качыньскага.
Пра рост прыхільнасць да «Закону і справядлівасці» сярод палякаў сведчыць тое, што сёлета на прэзідэнцкіх выбарах у траўні перамогу атрымаў прадстаўнік гэтай партыі – Анджэй Дуда, хоць шмат хто прадказваў, што ў прэзідэнцкім фатэлі застанецца папярэдні лідар Польшчы – Браніслаў Камароўскі.
Праўда, прэзідэнцтва ў Польшчы – пераважна ганаровая і рэпрэзентацыйная пасада. Рэальная ўлада – у руках прэм’ер-міністра, які фармуе ўрад. Прэм’ер-міністрам жа становіцца прадстаўнік партыі або кааліцыі, якая складае большасць у Сейме. «Закон і справядлівасць», магчыма, створыць урад толькі са сваіх сябраў або зладзіць кааліцыю з правым рухам Паўла Кукіза.
66-гадовы Ярослаў Качыньскі не збіраецца становіцца прэм’ер-міністрам і прапанаваў на пасаду старшыні кабінету міністраў сваю намесніцу Бэату Шыдла, выпускніцу аддзялення этнаграфіі Ягелонскага ўніверсітэту.
Тым не менш, шмат хто з назіральнікаў мяркуе, што Качыньскі ўсё ж можа сам заняць пасаду прэм’ера, падае Бі-Бі-Сі.
Палітыка ў дачыненні да Беларусі стане больш выразнай
«Закон і справядлівасць», вярнуўшыся да ўлады, несумненна, працягваў б ажыццяўляць ідэі загінулага пад Смаленскам прэзідэнта Леха Качыньскага. Менавіта ён прытрымліваўся ў сваёй вонкавай палітыцы Ягелонскай канцэпцыі, якая разумеецца як супраца дзеля міру і дабрабыту краінаў Цэнтральнай Еўропы, у тым ліку былых народаў даўняй Рэчы Паспалітай.
Варта спадзявацца, што польская палітыка ў дачыненні Беларусі пры ўладзе «Закону і справядлівасці» стане больш выразнай і завостранай: кансерватары, натуральна, будуць дамагацца ад уладаў нашай краіны прызнання неафіцыйнага Саюзу палякаў, наўрад ці пойдуць на нейкія кампрамісы з рэжымам у Беларусі ў палітычных і нават эканамічных пытаннях, будуць больш канкрэтна фармуляваць свае ўмовы, пры якіх будзе дапускацца дыялог з кіраўніцтвам нашае краіны.
Можна прадказваць, што «Закон і справядлівасць» ахвотна будзе супрацоўнічаць з беларускай дэмакратычнай супольнасцю, бо і раней гэтая партыя выступала за падтрыманне беларускіх палітвязняў ды грамадскіх дзеячаў. Да прыкладу, у 2010-ым годзе прадстаўнікі «Закону і справядлівасці» падпісалі пагадненне аб супрацы з лідарамі Партыі Беларускі Народны Фронт.
«Грамадзянская платформа» з лідараў на другое месца
Кіраўнічая цягам апошніх 8-мі гадоў партыя «Грамадзянская платформа» на чале з прэм’ерам Эвай Копач заўсёды мела даволі стрыманую рыторыку ў дачыненні Беларусі і Расеі. Калі спн. Копач запыталі таксама, ці Польшча павінна дапамагчы Украіне зброяй, яна адказала: «Ведаеце, я – жанчына. Я ўяўляю, што я зрабіла б, калі б на вуліцы паказаўся чалавек з вострым прадметам у руках або пісталетам. Першая мая думка: там за маймі плячыма – мой дом, там мае дзеці, я ўцякаю дахаты, замыкаю дзверы і клапачуся пра сваіх дзяцей». За гэтае выказванне спн. Копач востра крытыкавалі, звяртаючы ўвагу на тое, што яна мела перадусім адказваць як прэм’ер-міністр, а не спасылацца на сваю палавую прыналежнасць.
Польскі міністр замежных справаў Гжэгаж Схэтына, які рэпрэзентуе «Грамадзянскую платформу», адзначаў раней, што не будзе пярэчыць, каб Еўразвяз зняў санкцыі супраць Аляксандра Лукашэнкі і найвышэйшага кіраўніцтва нашай краіны.
Магчымы саюзнік «Закону і справядлівасці» – Павел Кукіз
Каманда былога рок-музыкі Паўла Кукіза, які сёлета ў траўні назбіраў на прэзідэнцкіх выбарах каля 21 % галасоў, прэзентуе правыя погляды, што яднае яго з партыяй-пераможцай. Для Кукіза Беларусь – гэта краіна, якой варта баяцца, але ў нечым і зайздросціць.
«Калі б Беларусь, напрыклад, хацела заняць Польшчу, то зрабіла б гэта цягам двух дзён – на выходных, увайшоўшы ў Польшчу а 16:35, бо а 16:30 нашыя вайскоўцы канчаюць працу, нікога нельга знайсці ў гарнізонах, апрача аховы, у якой служаць не вайскоўцы», – казаў раней Кукіз.
Левыя не надта папулярныя ў Польшчы
«Сучасная» пад кіраўніцтвам эканаміста Рышарда Пэтру – новая партыя, якая ўзнікла толькі сёлета. Яна выступае за ліберальную эканоміку, супраць бюракратыі ды дапамогі стратным прадпрыемствам.
Саюз дэмакратычных левых – гэта партыя, выбарчы дэвіз якой – «Школы будаваць, а святароў падаткамі абкладаць». Шмат сябраў гэтага аб’яднання маюць палітычнае мінулае яшчэ ў камуністычнай Польшчы. Саюз вылучаецца крытыкаю Касцёлу, выступае за легалізацыю абортаў ды шырокі доступ да кантрацэпцыі. Некаторыя з сябраў Саюзу могуць лабіяваць у Польшчы інтарэсы Расеі.
Сялянская партыя за Расею
Польская сялянская партыя рэпрэзентуе інтарэсы людзей, якія працуюць на зямлі. З аднаго боку, прадстаўнікі гэтай палітычнай сілы бароняць хрысціянскія каштоўнасці, з іншага – яны, да прыкладу, былі супраць, каб на фоне ваеннага канфлікту ва Украіне і анексіі Крыму псаваць адносіны з Расеяй, бо баяліся згубіць рынкі збыту сельскагаспадарчай прадукцыі.
Польскі палітык у захапленні ад Беларусі
Лідар партыі «KORWiN» Януш Корвін-Miке проста ў захапленні ад Беларусі і Расеі ды вельмі шануе іх кіраўнікоў. Раней ён сцвярджаў, што падчас Еўрамайдану ў Кіеве ў пратэстоўцаў стралялі снайперы, падрыхтаваныя ў Польшчы. А пра Аляксандра Лукашэнка выказаўся гэтак: «Ён вельмі разумны палітык. Гэта адзіны гарант незалежнасці Беларусі. Калі яго не будзе, Беларусь будзе паглынутая Расеяй з невялікаю дапамогаю маленькіх зялёных чалавечкаў».
У 2008 г. Януш Корвін-Міке разважаў, чаму б не аднавіць «імперыю Ягелонаў», уключыўшы ў яе Беларусь. Тады ж кандыдат адзначыў: «Калі б Лукашэнка нават замарыў голадам беларусаў, то мне гэта не перашкаджае, найважнейшае – існаванне незалежнай Беларусі. Трэба памятаць, што Беларусь мае тэмп развіцця – 3 %, а Нямеччына – 1 %. Таму гэта не такая і дрэнная сістэма…».
Выпусцілі ўлёткі па-беларуску, але ў парламент не прайшлі
Сябры партыі «Разам», якую зарэгістравалі ў ліпені 2015 года, пазіцыянуюць сябе як прыхільнікаў сацыялістычных ідэяў. Яны дамагаюцца ўвядзення 35-гадзіннага працоўнага тыдня, змяншэння падаткаў для бедных і павелічэння для багатых, павышэння мінімальнага заробку і гэтак далей. У змаганні за галасы беларусаў Падляшша «Разам» выпусціла нават перадвыбарчую ўлётку, дзе інфармацыя падавалася на беларускай мове.
Беларуская меншасць у Польшчы не мае цяпер сваёй партыі, аднак тут з 1990 года дзеяла Беларускае дэмакратычнае аб’яднанне, якое спыніла сваё існаванне ў 2004-ым, бо не мела дастатковага падтрымання сярод электарату.
Максім Ярашэвіч, belsat.eu[vc_row][vc_column][/vc_column][/vc_row]
