Людзі перасталі верыць у ваўкалакаў, але вельмі часта чамусьці абіраюць «чужыя скуры». Абразок Віктара Шукеловіча.
– Любанька, родненькая, ну прымі бутэлечкі, – прасілася каля прылаўка бабка Яня. З ейнай курткі бурага колеру дзе-нідзе тырчэлі кавалкі некалі белай ваты. Старэнькая выглядала так, нібыта яна не сваімі нагамі прыйшла ў краму, а яе прыцягнулі па зямлі, прывязаўшы да воза.
– Няма тары, – гыркнула прадавачка на сухенькую бабку. – А дзе пенсію падзела? Прапіла? Як мазгоў змоладу не было, то і цяперака адкуль яны возьмуцца…
– Ну, сакатушачка, колькі той пенсіі, праела ўсю… Каточак, ну, прымі, кветачка, – жальна выпрошвала старая з торбай у руках, у якой бразгаталі бутэлькі.
– Няма скрынак, я сказала, – адрэзала тоўсценькая прадавачка, больш падобная да гарбузіка, чым да кветкі.[/vc_column_text][vc_single_image image=”160839″ img_size=”large”][vc_column_text]Бабка Яня пасля кароткага роздуму змяніла тактыку.
– Лахудра ты, курв@ліны кусок, – узняла вяскоўка голас на прадавачку, трасучы кулаком. – Што думаеш, самая разумная тут? Дзірактрыса? Надзьмулася, як жаба на карчы. Тфу, на цябе, паскуда ты, каб твае кішкі на платах віселі, каб твае трыбухі сабакі цягалі, – гэтыя словы натхнілі бабку Яню смачна харкнуць на падлогу.
– Ах ты, старая лярва, – крамніца праз прылавак моцна тузанула старую за куртку. Тая толькі заенчыла, схапіўшыся за галаву, і выпусціла торбу з рук. Бутэлькі раз’ехаліся па падлозе, трывожна задзынкаўшы. Праз секунду бабка Яня ўжо плакала:
– Людцы добрыя, што робі-і-і-цца… Да чаго-о-о дажылі-і-і-ся… Калі ж ужо сме-е-е-рць мая прыйдзе… смерць-кастуша-а-а-а-чка…
Раптам бабка страпянулася, нібы стаміўшыся плакаць. Як папараная, яна выбегла ў цэнтр крамы ды падняла падол спадніцы, з- пад якой тырчэла белая сподняя кашуля.
– І што, думаеце, Янька – пʼяніца і карэліца? А паглядзіце, у чым я хаджу… – бабка прыўзняла адной рукою за падол бялюсенькую камбінацыю з карункамі. Побач са спадніцаю, якою бабка магла выціраць тлушч з патэльняў, яе сподняе выглядала надзвычай ахайна і неяк па-вялікапанску. Людзі, што былі ў краме, міжвольна пераглянуліся.[/vc_column_text][vc_single_image image=”160827″ img_size=”large”][vc_column_text]- І што, брудная я, нямытая хаджу? – задзірыста і з выклікам пыталася бабка Яня. Прадавачка аж выцягнула сваю кароценькую шыю з-за прылаўка.
– Хадзі, прыму бутэлькі, хоць тары няма, але на склад пастаўлю, – ужо лагодна загаварыла крамніца.
– А пацалуй ты мяне ў ср@ку цяперака, – бабка Яня нават меркавалася яшчэ вышэй задзерці сваю спадніцу. Але раптам старэнькая зноў неяк раптоўна згасла, як саламяны агонь, і ўжо без імпэту, павольна пачала на кукішках збіраць бутэлькі, што павыпадалі з торбы.
– К-г-м, – адкашляўся стары Паўлюк, які ў вушанцы і фуфайцы чакаў прывозу свежага хлеба пры акне.
Бабка Яня зірнула на яго спадылба. І, зусім нечакана ды пругка ўзняўшыся з падлогі, як пантэра, кінулася ў бок Паўлюка.
– Што вылупіўся, – булькатала ў горле старой. – Што думаеш, ніхто не ведае, як ты ў маладосці Гэлечку збэсціў, казаў, што жэнішся, а пазней кінуў, што яна мусіла скрабанку рабіць… Грэх не схаваеш у мех…
Паўлюк глядзеў на яе, прыўзняўшы бровы, у нейкім нямым здранцвенні.
– Глядзіш, як інцыпар, цяпер… Чыпірадла лясное… Глядзі, глядзі, пазірай, а быццам я не ведаю, што душу малую загубілі, а Гэлечка праз гэнае дзяцей ніколі і не займела. Каб ты здох, ахлуда…
Бабку Яньку трэсла ўжо. Яна зноў разышлася не на жарт. Паўлюк зноў гмыкнуў, развярнуўся і пакільгікаў з крамы.
– До ўжо, Янечка, досіць ужо гукаваць, бо зара міліцыю выклічу, – прыкрыкнула на яе кругленькая прадавачка. Бабка асеклася і апусціла долу галаву, цярэбячы край курткі.[/vc_column_text][vc_single_image image=”160823″ img_size=”large”][vc_column_text]Да прылаўка тым часам падышла маладая Танька.
– Двести грамм колбасы, пожалуйста, – папрасіла дзяўчына.
Бабка Яня ўздрыганулася. Зноў падняла галаву, як певень, гатовы да атакі. Як віхура з арабскай пустыні, аж з потам на ілбе, яна падляцела да Танькі.
– Ваўкалачка ты, скура злупленая, – крычала яна на Таньку.
Дзяўчына нават не глянула на старэнькую. А што глядзець – вядома, варʼятка.
– Воўчая пашча ты разяўленая, – вішчала бабка Яня неяк зусім ужо без ладу, лётаючы вакол Танькі ўзад ды ўперад. – Я ж бачу цябе, воўчая ты морда…
Танька працягвала ігнараваць старую, а бабку яшчэ больш разбіраў шал.
– Склюдзіна ты, а не чалавек, воўчая костка, – калаціла Яню.
– Янечка, ці супакоішся? – стомлена ўзмалілася прадавачка. – Ці міліцыю выклікаць?
Слова «міліцыя» было нібы закляцце для старой, якое зноў падзейнічала… Бабка Яня абмякла, прыхінулася да сцяны спінаю ды аблізала ссохлыя губы.
– Дык а я што? Я ж нічога! – прамармытала старэнькая.[/vc_column_text][vc_single_image image=”160831″ img_size=”large”][vc_column_text]Я, мацаючы пальцам апошнюю шорсткую цагліну чэрствага хлеба на паліцы, абвёў позіркам згорбленую постаць старэнькай. Шчыра прызнаюся, я не любіў бабку Яню. І, напэўна, праз тое, што ў глыбіні душы я яе баяўся. Невядома, што можа напляўдурыць языком і пра мяне. Пра такіх, як бабка Яня, папырсклівых ды неакілзаных у паводзінах, часам казалі, што яны ў гарачай вадзе купаныя. Бабку Яню, здавалася, купалі ў варатку, – гэтак яна не пасавала да нашых халодных туманоў, няспешнасці ракі Ашмянкі ды астыглых скляпоў з бульбаю.
Я заўсёды пытаўся сам у сябе, ці аблічча бабкі Яні ссохла да счарнела ад працы ды мітрэнгаў, ці нехта з ейных продкаў быў цыганом ці чалавекам аднекуль з поўдня?
Бабка Яня не магла інакш. Я ведаў, што калі пайсці з крамы ў бок рэчкі, а пазней праз кладку ў лес і яшчэ далей, то можна выйсці на шэрую пустую паляну. Тое месца напаўняе жахам – там не лётае жамяра, дарэмна шукаць хоць нейкага чарвячка на зямлі, не чуваць там птушак. Замест моху на той паляне ляжыць попел. Некалі там стаяла хата, што засталася ад даваеннага ляснога засценка. У той хаце жыў сын бабкі Яні з жонкаю і двума дзеткамі. Усіх забраў аднойчы агонь. І бабка Яня пасля гэтага пачала выпіваць, блазнаваць ды кідацца на людзей.[/vc_column_text][vc_single_image image=”160853″ img_size=”large”][vc_column_text]- Ненормальная эта сумасшедшая, – сказала на развітанне Танька, адыходзячы з двумастамі грамамі кілбасы.
Танька – вельмі прыгожая, аж свеціцца ад хараства. Я ведаю ейную бабулю, якая спявае пабожныя песні на паховінах ды мае ўлюбёную прымаўку: дуды ў мех і па ўсіх танцах…
Маці Танькі мые падлогі ў школе, а бацька – кіроўца на старым ГАЗе. Маці Танькі завуць Станіслава, таму бацька Андрэй вельмі любіць спяваць: «Станіславы не хачу, бо на лаву не ўсаджу». Маці ж мае гучны голас і часам на ўсю вёску чуваць, як яна кліча гусей: «Гыля-гыля-гыля, а каб вас халерыя!» А Танька нібыта паступіла ў тэхнікум у горад. Прыязджала з нейкім хлопцам-худзельцам, якога ледзь не пабілі на вясковай дыскатэцы, але заступіўся ейны старэйшы брат. Танька – такая Танька.
– До свидания, – ветліва сказала дзяўчына каля дзвярэй ды белазуба заўсміхалася. Вось толькі неяк мне здаецца, як і бабцы Яні, што ходзіць Танька не ў сваёй скуры.
Віктар Шукеловіч, belsat.eu
