Ці стане мастак для Горадні такой жа візітоўкай, як Шагал для Віцебску?
Імя Льва Бакста вядомае зараз далёка за межамі Беларусі. Геніяльны мастак, ілюстратар, аўтар сцэнаграфіі для балетаў Дзягілева, адзін з заканадаўцаў мастацкай моды на арыенталізм на пачатку ХХ ст. Не кожны ведае, што Бакст, сапраўднае імя якога Хайм Розэнберг, нарадзіўся ў Горадні.
Бацька Бакста, Ізраіль Розэнберг быў вядомым знаўцам Талмуду і Торы, але пры гэтым не надта заможным. Ён ажаніўся з дачкой вядомага ў Горадні камерсанта Бакстэра, які займаўся пастаўкамі сукна для расейскага войска, што выратавала сям’ю эканамічна. Тут жа, сярод вузкіх завулкаў габрэйскага збольшага гораду і нарадзіўся ў 1866-м будучы мастак.
На гэтым, як не дзіўна, гарадзенскі след Бакста і сканчаецца. Неўзабаве, сям’я пераехала ў Пецярбург, адкуль і пачаўся ўзлёт сусветнавядомага творцы. Як тлумачыць гісторык Алесь Госцеў, зараз цяжка сказаць нават, дзе жыла сям’я Бакстэраў-Розэнбергаў. Вядома толькі, што найбольш імаверна гэта быў цэнтр гораду, найбольш шчыльна заселены габрэямі.
Нягледзячы на тое, што след Бакста ў Горадні нагадвае след падаючай зоркі паводле сваёй працягласці, культ мастака ў горадзе набывае цалкам канкрэтныя рысы. У адным з новых раёнаў не так даўно з’явілася вуліца Бакста, білборд з партрэтам мастака вітае прыезджых каля чыгуначнага вакзалу, у школах праводзяцца тэматычныя мастацкія пленэры і выставы.
Непадалёк ад Старога і Новага замкаў неўзабаве мае адчыніцца рэстаран «Бакст». Залы будуць аформленыя згодна творамі майстра, а ў меню будуць прысутныя стравы традыцыйнай габрэйскай кухні. Самі ўласнікі кажуць пра сімвалізм такога выбару назвы і эстэтыкі: сёлета прыпадаюць 150-я ўгодкі нараджэння мастака.
«Зразумела, што Шагал і Віцебск сталі своеасаблівым прыкладам для гарадзенцаў, стасоўна Бакста. Горадні сапраўды не хапае ўніверсальнага мастацкага бэкграўнду, вядомага далёка за мяжой. Але, у пэўным сэнсе, гэта ўсё ж такі канструкцыя на выраст», – кажа ён.
Чарнякевіч даводзіць, што Віцебск для Шагала ўсё ж такі быў вельмі значным горадам, да якога ён вяртаўся, знаходзячыся нават за тысячы кіламетраў.
Ці ўзгадваў Бакст Горадню ў Пецярбурзе, Парыжы або Амерыцы? Пытанне рытарычнае.
Для справядлівасці варта дадаць, што і білборд, і адпаведная вуліца, прысвечаная Ордзе, у Горадні ўсё ж такі ёсць. Пры гэтым акварэлі апошняга, хоць і сталі ўнікальнымі сведчаннямі архітэктуры і побыту сярэдзіны ХІХ ст., наўрад ці шырокавядомыя за межамі Беларусі, Польшчы, Літвы ды Украіны.
АК belsat.eu