Афіцыйны Лондан абвясціў аб высылцы дваццаці трох расейскіх дыпламатаў, нібыта звязаных з расейскімі ж спецслужбамі. Гэтак урад Тэрэзы Мэй адказаў на атручанне экс-палкоўніка ГРУ Сяргея Скрыпаля, што эміграваў з Расеі.
І тут я ўспомніў адну паказальную гісторыю.
Я ехаў па праспекце Незалежнасці ў таксі. І мне патэлефанаваў знаёмы, чый офіс як раз знаходзіўся ў будынку, міма якога я праязджаў. Сяргей Міхалыч папрасіў мяне зазірнуць у госці.
Я спыніў таксі, выйшаў і падняўся на падвоблачную вышыню «сталінскага» дому.
– Слухай, – сказаў мне шаноўны бізнесмен, – тут мае былыя калегі з суседняга будынку хацелі б з табой сустрэцца.
– Пад пратакол і з адвакатам?
– Не. І без таго, і без другога. Яны таксама людзі. Можа, чагосьці трэба.
На дварэ ішоў 2005 год. У мяне толькі што выйшла кніга (ну, вы ведаеце), і частка накладу, якую перавозіў у Менск з Масквы кіроўца аднаго з будучых кандыдатаў у прэзідэнты (ну, я не буду нагадваць), ужо была канфіскаваная.
– І калі?
– Зараз. Я пазваню, яны імгненнем прыйдуць. Ім жа недалёка. Ну, ты ж ведаеш…
Мы знаходзіліся ў суседнім будынку ад таго, у які мяне праз пяць гадоў прывязуць у «варанке» (ну, я не буду тлумачыць, – можна?).
Сяргей Міхалыч патэлефанаваў, і яны прыйшлі. Двое. Адзін – крыху маладзейшы за мяне, другі – значна маладзейшы.
– Аляксандр Іосіфавіч, – важна пачаў старэйшы, – Вы маеце зносіны з дыпламатамі. А Вы ведаеце, што многія з іх могуць быць шпіёнамі?
– Да? Ой! А чаму ім тады дазваляюць да нас прыязджаць? Калі вы ведаеце, што яны – шпіёны?
Узнікла няёмкая паўза.
– Ну… Можна, я не буду тлумачыць? Вось, сярод іх ёсць шпіёны…
– Ой! А хто? А то раптам мяне паспрабуюць завербаваць, а я нават не буду разумець, што мяне вярбуюць?
– Так-так, вядома…
З чорнай пластмасавай тэчкі дасталі аркуш паперы, на якім быў надрукаваны спіс. Я паглядзеў. Там было шмат-шмат-шмат прозвішчаў дыпламатаў, з якімі мне даводзілася сустракацца як журналісту і аналітыку, а таксама адзін амбасадар.
– Ой! І – ён?
Мой суразмоўца ўрачыста і сумна заплюшчыў вочы, і сцвярджальна кіўнуў некалькі разоў галавою.
– Ой! А як жа яму далі агрэман, калі ведалі, што ён -…?
– Ну… Я не буду тлумачыць – можна?
– Так-так, вядома! Але што мне рабіць, калі раптам…
– Э-э-э… Вы ж самі разумееце…
Цяпер вочы заплюшчыў я. Потым расплюшчыў. Мае суразмоўцы чакалі маёй рэакцыі.
– Добра. Як толькі ў мяне папросяць прынесці мапу ўмацаваных раёнаў, я неадкладна паведамлю вам! Я ж грамадзянін сваёй краіны!
Іх твары прасвятлелі. Яны зразумелі, што мяне не зможа завербаваць ні адзін вораг. Асабліва цяпер. Асабліва пасля гэтай гутаркі.
– Ну, я – пайшоў?
– Не. У нас ёсць яшчэ просьба. Вы можаце падпісаць… На памяць… Аб нашай сустрэчы…
Ніколі ў такой нахабнай форме мяне яшчэ не прасілі падпісаць…
– Вы нас не так зразумелі.
І яны дасталі два асобніка маёй кнігі. Новенькія, нечытэльныя.
Цяпер пасвятлеў я. Але запытаўся строга:
– Канфіскавалі?!
Суразмоўцы пакрыўдзіліся:
– Вы што?! Навошта?! Купілі! Вось! – той, што маладзейшы, павярнуў кнігу да мяне задняй старонкай вокладкі, і я ўбачыў як раз на ўрне, куды мой герой з нахабнай і ўсёведнай усмешкай апускаў бюлетэнь, налепку з коштам з кнігарні «Масква» – на Цвярской, побач з помнікам Юрыю Даўгарукаму. Пятнаццаць хвілінаў хады да Лубянкі.
…
– Ну, мы пайшлі?
І яны сышлі. Сяргей Міхалыч з добрай усмешкай вярнуўся ў свой кабінет з кубкам гарбаты, за якой ён выйшаў хвілінаў дваццаць таму.
Колькі прозвішчаў было ў тым спісе, які мне паказалі гэтыя двое? Дваццаць ці дваццаць тры? Не памятаю. Трынаццаць гадоў прайшло. Ну, вы разумееце…
Аляксандр Фядута, belsat.eu
