У колах беларускай апазіцыі вялікая рэдкасць, калі ветэраны барацьбы з рэжымам добраахвотна пакідаюць працяглы час займаныя кіроўныя пасады. У нядзелю, 16 кастрычніка, рак на апазіцыйным Алімпе свісне.
У гэты дзень адбудзецца з’езд Руху «За Свабоду» – або, калі афіцыйна, справаздачна-выбарная канферэнцыя. Падчас яе экс-кандыдат на прэзідэнцтва на выбарах-2006 году Аляксандр Мілінкевіч пераабірацца на старшыню руху не збіраецца і складзе паўнамоцтвы, што ён і анансаваў цягам апошніх некалькіх гадоў. Але працэс ціхай змены кіраўніцтва (па сутнасці, у фармаце аперацыі «Пераемнік») не атрымаўся, а таму арганізацыю скаланаюць скандалы, якія пахнуць расколам. Ёсць і такая сумная традыцыя апазіцыйнага жыцця.
Аляксандр Мілінкевіч, фота belsat.eu
Канферэнцыя справаздачна-выбарчая. «За Свабоду» стваралася пасля прэзідэнцкіх выбараў-2006 з заяўкай на шырокі агульнацыянальны грамадска-палітычны рух і відавочна пад персону Аляксандра Мілінкевіча. Ён сыходзіць з пасады кіраўніка арганізацыі, якая праіснавала амаль дзесяць гадоў. А таму, па ідэі, з ягоных вуснаў мусяць прагучаць справаздача пра цяперашні стан Руху, аналіз таго, чаму мэты арганізацыі змізарнелі, і ўяўленне перспектывы, калі Мілінкевіч яе бачыць.
Бо з лідарам усё ясна. Таму ён сумленна і адыходзіць. Спрабуе адыходзіць…
Але ці не выглядае Рух тым самым чамаданам без ручкі? Дарэчы, па інфармацыі belsat.eu, Аляксандр Мілінкевіч стане ганаровым старшынём. Як Станіслаў Багданкевіч у АГП, напрыклад. І гэта не толькі даніна павагі палітыку, але і неабходнасць, каб ён заставаўся карыснай аўтарытэтнай шыльдай у Руху «За Свабоду», які з кожным годам усе больш распушчацца ў апазіцыйнай тусоўцы і ў якіх толькі кан’юнктурных кааліцыях не паперабываў.
Матывы Мілінкевіча зразумелыя: узрост ужо на 69 гадоў, здароўе – некалькі аперацыяў як рэха ўніверсітэцкага захаплення баскетболам, стома ад бясплённай палітычнай барацьбы. Нарэшце, згадаем адкуль прыйшоў Мілінкевіч у палітыку – «з трэцяга сектару». Па сутнасці, ён туды і вяртаецца, выношваючы ідэю стварэння Нацыянальнага ўніверсітэту замест Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэту.
Калі заўгодна, гэта можна лічыць сінекурай для яго. І тыя, хто апошнім часам камунікаваў з Аляксандрам Уладзіміравіч, не могуць не адзначыць, з якім натхненнем ён гаворыць пра гэты пражэкт-праект у адрозненне ад палітычных тэмаў.
Увесну 2015 году Мілінкевіч, калі балатаваўся на пасаду рэктара ЕГУ, заявіў, што дзеля гэтага пакідае палітыку. Гэта было тым самым выпадкам, калі «сыходзячы – сыходзь». Своечасовы сыход пазбавіў бы арганізацыю цяперашняй жорсткай барацьбы за старшыняванне паміж Юрасём Губарэвічам і Алесем Лагвінцом, якіх па інерцыі называюць прадстаўнікамі хвалі маладых палітыкаў. Хаця Юрыю Іванавічу ўжо 38, а Аляксандру Іванавічу – 44.
На той час кіраўніцтва Рухам «За Свабоду» пераняў фактычна першы намеснік Губарэвіч. А проста намеснік старшыні Лагвінец разглядаўся разам з Мілінкевічам на кандыдата ў прэзідэнты ад кааліцыі «Народны рэферэндум».
Губарэвіч і Лагвінец выглядалі як тандэм функцыянера-харызматыка. Лідары для ўнутранага і вонкавага плёну. Цяпер яны ў гэтых самых іпастасях змагаюцца за крэсла Мілінкевіча. І напружанасць такая, што, па сведчаннях рухаўцаў, таму, хто прайграе, будзе вельмі цяжка суцішыць амбіцыі і наагул застацца ў арганізацыі, а не тое што ў кіроўнай камандзе.
Кампрамісу бакі дасягнуць не змаглі – у прыватнасці, пра сустаршынства. І намеснікам адзін у другога таксама Губарэвіч і Лагвінец быць не жадаюць. Бо кожны мае амбіцыі, вышэйшыя за старшыняванне ў Руху «За свабоду». Прэзідэнцкія.
Пры гэтым яны не выносяць эмацыйнае супрацьстаянне ў медыйную прастору. Затое гэта робяць шараговыя рухаўцы, прыхільнікі кандыдатаў на пасаду старшыні арганізацыі. Гучаць абвінавачанні ў выкарыстанні брудных тэхналогіяў – у прыватнасці, падчас правядзення абласных і раённых сходаў, на якіх абіраліся дэлегаты на з’езды, што будуць галасаваць на выбарах новага старшыні.
Сябра Рады «За Свабоду» і адзін з лідараў прадпрымальніцкага руху Алесь Таўстыка нават прапанаваў стварыць нешта кшталту грамадскага Камітэту за сумленныя выбары. У адкрытым звароце ён адзначае: «Барацьба за пасаду старшыні на сёння набыла ўсе адценні шэрага і нават чорнага палітычнага колеру і пагражае не проста аслабіць нашу арганізацыю, а паралізаваць ці нават знішчыць яе». Што праўда, ніякіх канкрэтных доказаў Таўстыка не прыводзіць.
Такім чынам, пакуль Руху «За Свабоду» не надта атрымліваецца дэманстраваць узорную канкурэнцыйную дэмакратыю ў асобна ўзятай арганізацыі – наадварот, навідавоку звычайныя хібы апазіцыйнага асяродку.
Нацягнута трымаецца вонкавага нейтралітэту і Аляксандр Мілінкевіч. Па яго словах, ён вызначыўся з прымальнай кандыдатурай пераемніка, але гаворыць кампліменты кожнаму з намеснікаў і сцвярджае, што агітаваць за абранніка не будзе. Ані да з’езду, ані падчас яго. Але гэта сакрэт палішынеля: Мілінкевіч цвёрда бачыць пераемнікам Губарэвіча. Унутры руху кажуць, што пратэставае галасаванне супраць твару і галоўнага менеджара арганізацыі апошніх гадоў з палітычна-меркантыльных меркаванняў малаверагоднае: шанцы на абранне старшынём Губарэвіча – 70 на 30 адсоткаў.
Кірыла Пазняк, палітычны аглядальнік
для belsat.eu
У фотакалажы выкарыстанае фота Руху “За свабоду!”
P.S. Падрабязней пра пазіцыі Юрася Губарэвіча і Алесь Лагвінца датычна таго, хто з іх мацнейшы лідар і лепшы новы кіраўнік Руху “За Свабоду”, можна даведацца ў перадачы “Два на два”, якая выйдзе на “Белсаце” 11 кастрычніка, у аўторак, а 19.00. А 14 кастрычніка, у пятніцу, у “Размове Калінкінай” а 21.25 пра свае памылкі і планы раскажа Аляксандр Мілінкевіч.