Заснавальнік Лідскага замку будзе сядзець на кані ў багатым княскім убранні, трымаючы руку на мячы. Журы абрала эскіз Вольгі Нячай і Сяргея Аганава падчас адкрытага конкурсу «Заснавальнік замку князь Гедымін», піша сайт Лідскага райвыканкаму.
Скульптуру плануецца ўсталяваць у скверы на перасячэнні вуліц Грунвальдскай і Замкавай, каля паўночнай сцяны Лідскага замку, піша мясцовы сайт 0154.by.
Лідскі раённы выканаўчы камітэт абвесціў конкурс на лепшы эскіз будучай скульптуры ў кастрычніку 2017 года. Сярод 28 заявак, якія для ананімнасці былі зашыфраваныя чатырохлічбавымі нумарамі, на мінулым тыдні была абраная адна.
Да муроў замку
Помнік паказвае князя Гедыміна ў дасканалым рыцарскім даспеху, але без шлему і ў багатым убранні. Князь у раскошных шатах з доўгім шлейфам едзе на кані – відавочна, што гэта ўрачысты ўваход валадара ў свой замак.
На галаве князя карона – Гедымін, як раней Міндоўг, называў сябе каралём.
Магчыма творцы мелі на ўвазе візіт князя ў 1320-я гады ў пабудаваную па ягоным загадзе ў 1323 годзе на зліцці рэк Лідзеі і Каменкі фартэцыю. Першыя сцены складаліся з валуноў і больш дробных камянёў, пазней былі ўмацаваныя чырвонай цэглай.
Лідскі замак бараніў паўночна-заходнія межы Вялікага княства Літоўскага ад крыжакоў Тэўтонскага ордэну, уваходзячы ў адзіную абарончую сістэму разам з Горадняй, Наваградкам, Крэвам, Тракаем, Медніцкім замкам.
Сучасная Ліда вырасла вакол замку, дзякуючы абароне, якую давалі пры небяспецы ягоныя муры. У XVI стагоддзі горад атрымаў магдэбургскае права. Зараз у замку штогод праводзіцца рыцарскі фэст. У гэтым годзе павінна быць скончаная рэстаўрацыя замку, якая пачалася ў 2006 годзе.
Валадар
Гедымін нарадзіўся каля 1275 году, узначаліў Вялікае княства каля 1316 і загінуў у баі пры аблозе тэўтонскага замку Баербург у 1341 годзе ад стрэлу з агняпальнай зброі.
Пры Гедыміне была заснаваная (упершыню сустракаецца ў пісьмовых крыніцах) і стала сталіцай ВКЛ Вільня. Дзякуючы ягонаму шлюбу з полацкай князёўнай Вольгай Усевалодаўнай нарадзіліся Альгерд і Кейстут – паўстала дынастыя Гедэмінавічаў, якая мае непасрэдную сувязь з полацкімі Рагвалодавічамі. З сямі сыноў Гедыміна пяцёра былі хрысціянамі, а ўсе дачкі былі замужам за хрысціянскімі каралямі і князямі.
Князь заставаўся паганцам, але заснаваў Літоўскую праваслаўную мітраполію з цэнтрам у Наваградку, падпарадкаваную непасрэдна Канстанцінопалю. Таксама вёў перамовы аб хрышчэнні з папам рымскім Янам Ян XXII.
Падчас кіравання Гедыміна ВКЛ павялічылася ў два разы і рэзка ўзмацнілася. Князь паспяхова ваяваў з тэўтонамі, Ноўгарадам, змагаўся з уплывам Маскоўскага княства на рускія землі.
Творцы
Вольга Нячай – мастачка, скульптар, дызайнер, магістр мастацтвазнаўства. Працуе ў жанрах манументальнай скульптуры, анімалістыкі, дробнай пластыкі, дэкаратыўнага мастацтва, жывапісу і дызайну. Нарадзілася ў Менску ў 1985 годзе.
Сяргей Аганаў – мастак і скультар, працуе з керамікай, бронзай, камянём, дрэвам. Самыя вядомыя ягоныя скульптуры – «Войт» каля ратушы ў Менску, скульптура княгіні Анастасіі Слуцкай у сталіцы яе княства, помнік князю Давыду Гарадзенскаму. Нарадзіўся ў Лідзе ў 1974 годзе.
Аляксандр Гелагаеў, belsat.eu
