Канфлікт адбыўся ля царквы Святога Іоана Хрысціцеля: гастарбайтары з Сярэдняй Азіі ў суботу кінуліся з рыдлёўкамі і металёвымі стрыжнямі на чачэнцаў, узброеных аўтаматамі Калашнікава – прадстаўнікоў так званай маскоўскай «мафіі могілак» – якія зноў спрабавалі сабраць даніну з камунальных служачых могілак.
«У суботу мяне не было, але сяброўкі, якія былі, распавялі, што як толькі пачулі стрэлы і крыкі, яны адразу ж збеглі, таму і так, ніхто нічога не бачыў. Каб учыніць нешта падобнае на праваслаўных могілках… страшна! Апрача таго, учора сюды прыязджаў амбасадар Таджыкістана з усёй дэлегацыяй, гаварылі з кіраўніцтвам могілак. Сапраўды, крыху баюся цяпер у такім месцы працаваць, але стараюся не думаць пра гэта. У кожным выпадку, вы таксама беражыце сябе! Падыдзіце да той дзяўчыны ў хустцы – яна з Таджыкістана, яе брата ў суботу паранілі», – сказала мясцовая прадавачка кветак Ірына.
Аднак дзяўчына, пра якую ішла размова, шпарка адыходзіць да пазадарожнага «Mercedesʼу» і праз вакно размаўляе па-таджыкску з чалавекам у цёмных акулярах. З нами адмаўляецца размаўляць, хутка садзіцца ў аўтамабіль і з’яжджае са знаёмым.
Затое шараговыя масквічы, якія ў панядзелак прыйшлі на магілы сваіх блізкіх, здавалася, увогуле не пераняліся справаю.
«Яны страляюць адзін у аднаго, а мы пасля вінаватыя!», – абураецца адна з пажылых жанчын у аўтобусе, якая наведвала магілу свайго мужа.
Гэта рэакцыя на меркаванне, што пасля суботніх падзей могілкі ўсё яшчэ могуць быць зачыненыя. Група пенсіянераў неўзабаве пачынае пырхаць ад смеху з анекдоту пра ўдзельнікаў мафіёзнай бойкі – мігрантаў.
Этнічныя расейцы не ўдзельнічалі ў канфлікце, нічога пра яе не ведаюць, і ставяцца да канфлікту абыякава. Святлана Афанасьева, элегантная жанчына сярэдніх гадоў, прыехала з мужам на могілкі ў новым пазадарожніку «BMW». Ніколі не мела справаў з «мафіяй могілак»:
«Мы не баімся, мы ў сябе ўдома. Хаця канешне непрыемна чуць пра такія выпадкі. Для мяне дзіўна, што раптам у Маскве зʼявілася шмат мігрантаў. Але не тое, што яны перашкаджаюць, ці нешта такое. А тут на могілках, сапраўды нікога не чапаюць, прапануюць свае паслугі, каб замест нас могілкі прыбраць, але ніколі не настойваюць, заўсёды вельмі ветлівыя. А ўвогуле, гэтыя могілкі ў Маскве, залатая жыла! 15 мільёнаў асобаў, шмат хто з іх пенсіянеры, можаце сабе ўявіць, колькі людзей кожны дзень трэба хаваць! Таму канфлікты павінны быць, але ўсё гэта адбываецца паміж імі».
Іншых масквічоў трагедыя яшчэ менш зачапіла. У некалькіх метрах ад таго месца, дзе яшчэ ў нядзелю ляжалі гільзы ад куль, Алена Калганава прыбірае магілу свайго памерлага мужа:
«Канешне я пра гэта чула, але ў суботу мяне не было, я была на ўчастку. Баяцца – не баюся прыязджаць сюды, тут цяпер такая ахова, што я сумняваюся, каб хоць адзін з гэтых чачэнцаў нават наблізіўся. Насамрэч, розныя камбінацыі ёсць у рытуальных паслугах. Гэта было заўважна, калі з дачкой хавалі майго мужа некалькі гадоў таму. Але я заплаціла за ўсю зямлю адразу, таму ўжо не маю з гэтым дачынення. Пакуль самастойна магу гэтым займацца, таму стараюся не карыстацца паслугамі гэтых азіятаў. Гэта падазроныя людзі», – сцвярджае Алена, пенсіянерка, якая жыве ў суседнім раёне Цёплы Стан.
Менш гаваркія супрацоўнікі некропалю. Адзіны працаўнік-мігрант, якога можна было знайсці на могілках, не хацеў адказваць на пытанні:
«Я не ведаю, што адбываецца, я проста прыбіраю… Не, я не ведаю нікога, хто ўдзельнічаў у тым, што адбылося», – запэўніў ураджэнец Таджыкістану Абдула.
Іншы рабочы, этнічны расеец, даў зразумець, што ўвесь «бізнес» на могілках памёр, і што большасць гастарбайтараў, па зразумелых прычынах, пакуль не хочуць сюды вяртацца:
«Я таксама нічога не ведаю, спытай ахоўнікаў! Яны таксама не ведаюць? Ну сам здагадайся! У мяне ў кожным выпадку канфлікту з чачэнцамі не было», – пракаментаваў сітуацыю Міхаіл, які цягам дзесяці гадоў працуе на Хованскіх могілках.
Паводле Следчага камітэту Расеі, найбольш верагодным матывам масавай бойкі – у якой бралі ўдзел па меншай меры 200 чалавек – фінансавы, а не этнічны канфлікт. Як піша партал «Медуза», маскоўскае гарадское прадпрыемства рытуальных паслуг «Рытуал», якое мае манаполію на абслугоўванне найбуйнейшых могілак у Маскве, мелася па-чорнаму працаўладкоўваць для фізічнай працы танную рабочую сілу з Таджыкістану і Узбекістану. Праз незаконнасць знаходжання ў Расеі, мігранты не маглі разлічваць на якую-небудзь абарону з боку расейскай паліцыі і сталі ахвярамі бандытаў з Чачэніі і Дагестану, якія прымушалі плаціць ім даніну.
Пасля суботніх падзей, маскоўская мэрыя хутка звольніла дырэктара могілак Юрыя Чабуева, а Следчы Камітэт выдаў запыт на ягоны арышт. У кампаніі «Рытуал» звальненняў і арыштаў аднак не было, і яе прадстаўнікі адмаўляюцца даваць каментары прэсе ў справе падазрэння працаўладкавання па-чорнаму нелегальных мігрантаў.
Караль Лучка, belsat.eu
