Паспешлівае выкананне смяротных прысудаў, вынесеных Уладзіславу Кавалёву і Дзмітрыю Канавалаву, выклікала ў Беларусі жывую дыскусію. Абурэнне не здзіўляе: на вачах у грамадскасці выкананы смяротны прысуд, які нельга назваць інакш, як судовым забойствам. Падчас працэсу, калі нешта і высветлілася, дык толькі тое, што віна падсудных не была даказаная.
Дыскусія засяроджваецца на пытанні: ці можна было пазбегчы смерці двух маладых людзей ці хоць бы аднаго з іх? У якой ступені на такое, а не іншае развіццё падзеяў, апроч відавочнай волі беларускага дыктатара, уплывалі, напрыклад, паводзіны маці падсуднага, беларускай апазіцыі, праваабаронцаў ды ўрэшце еўрапейскіх палітыкаў? З вуснаў розных, часта вельмі паважаных людзей гучаць домыслы, што на канчатковае рашэнне выканаць смяротныя прысуды паўплывалі вонкавыя і ўнутраныя пратэсты, гераічная актыўнасць маці, праца адваката. Бо «Лукашэнка не любіць прэсінгу», і ў такіх абставінах ён не мог памілаваць асуджаных. Такім чынам, абаронцы нанеслі смяротнікам «шкоду».
Трэба выразна падкрэсліць, што такога кшталту спекуляцыі абсалютна не абгрунтаваныя і, акрамя таго, яны разбуральна ўплываюць на маральны стан беларускага грамадства, яны жудасна несправядлівыя ў дачыненні маці аднаго з асуджаных.
Цалкам відавочна, што за тэрарыстычны акт, у выніку якога загінулі 15 чалавек, у дзяржаве, дзе Аляксандр Лукашэнка дэманстратыўна кіруе цвёрдаю рукою, ХТОСЬЦІ мусіў панесці адказнасць. Як вядома ўсім уважлівым назіральнікам за працэсам, асуджаныя на смерць юнакі былі абраныя ўдзельнічаць у ім, а не знойдзеныя ў выніку расследавання. Адразу пасля іхнага арышту Аляксандр Лукашэнка выказаў пэўнасць, што злачынцаў злавілі ды пакараюць. На працэсе віна падсудных не была даказаная. Але ж ХТОСЬЦІ здзейсніў гэтае злачынства. Калі яго не здзейснілі (што найбольш імаверна) Кавалёў і Канавалаў, як можна меркаваць на падставе судовага разбору, то яго ўчыніў нехта іншы.
Пакуль прысуджаныя жылі, справа заставалася адкрытая. Зыходзячы з логікі дыктатуры, справу трэба было закрыць. Не дзеля таго арыштавалі двух маладых людзей і абвесцілі іх вінаватымі, каб пазней пакідаць іх жывымі ды рызыкаваць, што ўся канцэпцыя таго, хто стаіць за нападам у менскім метро, разбурыцца. Гэта не было пытанне настрою або амбіцыяў дыктатара. Усё значна прасцей. Таму зусім не істотна, ці звярнулася маці асуджанага ў Раду Еўропы, Арганізацыю Аб’яднаных Нацыяў. Магла б нікуды не звяртацца, а проста стаяць на каленях перад Адміністрацыяй прэзідэнта Рэспублікі Беларусь – вынік, на жаль, быў бы такі самы.
Толькі дзякуючы рэзанансу вакол справы і намаганням праваабаронцаў ды незалежных медыяў у беларускага грамадства ўзніклі сумневы ў справядлівасці працэсу і дзеяннях праваахоўных органаў. Толькі дзякуючы гэтаму, магчыма, удасца хоць бы часткова выратаваць годнасць хлопцаў, якія сталіся ахвярнымі казламі ды заплацілі за гэта жыццём.
Гіпотэзы пра тое, што маці ды беларускія праваабаронцы «нанеслі шкоду» асуджаным на смерць, незалежна ад намераў удзельнікаў дыскусіі, парушаюць найперш прынцыпы чалавечай салідарнасці ды адбіваюць жаданне супрацьстаяць злу.
Агнешка Рамашэўская-Гузы,
дырэктарка тэлеканалу «Белсат»
