Звесткі пра «паліцайскае» мінулае Фёдара Януковіча з’явілася ў віртуальнай прасторы праз 70 гадоў пасля Другой сусветнай вайны. Ці быў бацька прэзідэнта Украіны паліцаем, «Belsat.eu» высвятляў у вёсках, згаданых у нядаўна апублікаваных дакументах.
Мы паехалі слядамі Януковіча, а дакладней, слядамі папераў. Абедзве вёскі знайсці няпроста. Расклад аўтобусаў маўчыць аб іх існаванні. У найбліжэйшае мястэчка Мядзел даехаць можна толькі раз на дзень позна ўвечары. Янукі схаваліся між Докшыцамі ды Мядзелам. Ёсць звесткі, што гэтую вёску падчас вайны разбурылі, а жыхароў знішчылі. Ці распавядзе хто пра ваенны час?
170 км ад Менску, дапамога GPS-навігатара – і мы ў гістарычным месцы. Жылая вёска – гэта дзве хаты і дзве сям’і. Пётр і Аквіліна Януковічы – брат і сястра, 73 і 80 гадоў. Яны не родныя прэзідэнта, проста ў Януках раней кожны другі меў такое прозвішча. Могілкі пацвярджаюць гэта – старыя помнікі праз адзін з надпісам «Януковіч» ці «Janukowicz». Найстарэйшы – з датаю нараджэння 1843 год, ёсць і цалкам ужо зацёртыя. «Януковічы разляцеліся па свеце», – гаворыць спадарыня Аквіліна.
«А які ж ён наш?!»
Аквіліна Лявонаўна ўжо прызвычаеная да журналістаў і здымак. «А які ж ён наш?! – войкае яна пасля словаў пра Віктара Януковіча. – Я ж яго ведаю гэтак, як і вы!». Спадарыня Аквіліна распавядае, што дзед прэзідэнта з’ехаў у Данбас, калі «нас на свеце не было», і больш не вяртаўся. Бацькі ягонага ніхто ў вёсцы таксама не бачыў. Падчас вайны яго тут дакладна не было. Дзе стаяла хата Фёдара Януковіча – ніхто не ведае. «Месца тое мо ўжо парасло, там мо дрэва ўжо такое вялікае вырасла», – разважае бабуля. А раней вёска была вялікая, добрая – больш за 30 хатаў. Тут брат з сястрою жылі з нараджэння. Кажуць, што ў вайну ніхто яе не выпальваў, толькі ў 1934 годзе загарэлася некалькі хатаў і пажар на хутары перакінуўся.
{movie}Аквіліна Януковіч пра прыезд Віктара Януковіча|right|14748{/movie}
Янукі пасля доўгіх пошукаў радзімы дзеда наведаў сам Віктар Януковіч. «Прыехаў, з начальнікамі тут быў. Яны самі яго ўгашчалі. Угасцілі – ён і паехаў. Нам ніхто не даў пагаварыць. Вось калі б да нас прыехаў!..» – уздыхае Аквіліна Лявонаўна. Жыхары толькі зводдаль паглядзелі на ганаровага госця. А пра прэзідэнта ведаюць з тэлебачання.
«Толькі ён і надаецца на прэзідэнта! А яны не любяць яго»
«Чалавек добры, удалы… Толькі ён і надаецца на прэзідэнта! А яны не любяць яго. Ён жа стараецца, каб падняць краіну. Разумны, талковы чалавек… А нам і Лукашэнка не благі, добры. Нам усяго хапае. А яго і ў Менску палова не любіць. А чаго не любяць? Можа, каб пажылі б у вайну, пагаладалі, дык і любілі б усе», – усміхаецца гаспадыня.
{movie}Аквіліна Януковіч: Януковіча ва Ўкраіне палова не любіць, а ў Менску палова – Лукашэнку|right|14749{/movie}
Януковічы дагэтуль трымаюць карову, на ланцугу сабака. Старыя не мелі сем’яў цэлае жыццё. Праз якісьці час і ў гэтае хаце ніхто не ўзгадае пра мінуўшчыну.
Суседняя вёска Гарадзішча паболей, але некалькі мінакоў сцвярджаюць, што старэйшых ужо амаль не засталося, няма каму ўзгадваць ваенныя часы. Спадарыню Рамуальду мы сустрэлі ў мясцовай краме. Яна з 1938 года. Пра Януковічаў асабліва не чула, не памятае, але пад канец размовы стала ясна, што і жыла яна тады ў іншай вёсцы. Ці жыў тут калі дзед прэзідэнта?
У Мацках няма каму распавядаць пра ваенны час
Калі Янукі схаваліся праз сваю нешматлюднасць, то Мацкі цяжка знайсці з іншае прычыне – іх шмат. Мацукі?.. Мацюкі?.. Мацкі! Згодна з папераю і кіруючыся логікаю, едзем у найбліжэйшыя да Радашковічаў – 30 км. Тут, па загадзе вермахту, нейкі паліцай Януковіч сачыў за сумленнаю здачаю малака – па тры літры з каровы. Вёска досыць вялікая, дамы больш сучасныя.
Высвятляецца, што ёсць сталая жанчына, якая добра памятае вайну і нават прозвішчы. Гэта баба Гэля. Яна жыве на хутары, які нібыта адно з Мацкамі. Жанчына прапаноўвае праводзіць нас на хутар. Але нас сустракае замок на дзвярах, на аселым снезе не бачна слядоў, толькі ў куце туліцца змерзлы сабачка – гаспадыні ўжо даўно тут не было.
«Давайце я завязу вас да фермера, ён не гісторык, але цікавіцца ўсімі гэтымі справамі», – намагаецца дапамагчы спадарыня Ганна. Ферма мае сапраўдны маёнтак. Кажуць, пабудаваў яго гаспадар на капусце, звычайнай капусце і бураках – крывавымі мазалямі. Цяпер яму за 60. Але ж працавітага гаспадара няма ў хаце – паехаў па справах. «Я абураная да глыбіні душы! – не стрымліваецца жонка фермера. – Навошта вы гэты бруд раскопваеце?! Вам няма больш чым заняцца? Ніякага сэнсу ў гэтым няма!» Жанчына ўсё ж узгадвае, што быў тут раней хутар Янукоўшчына, але пра продкаў Януковіча яна не чула.
Паліцаі ў вайну былі паўсюль. Але хто ведае, ці парадкаваў Мацкі Януковіч, а, можа, Фёдар Януковіч, а, можа, і дзед будучага прэзідэнта…
«Гэта фэйк з пачатку да канца»
Журналіст Кастусь Шыталь таксама мяркуе, што гэтыя дакументы – падробка. Сваю думку ён тлумачыць неадпаведнасцю пэўных тэрмінаў і часу ў гэтых згадках.
«Падчас акупацыі генеральная акруга Беларусь дзялілася на акругі, а не вобласці. «Зямельныя аддзелы» былі ў органах СССР, а не ў акупацыйнай адміністрацыі, – піша Кастусь на сваёй старонцы ў «Facebook’у». – Ну, і самы пераканаўчы аргумент: вёска Янукі стала належаць Віцебскай вобласці толькі ў 1960 годзе. У 1945-ым яна належала Полацкай».
Гісторык: «Сын не адказвае за свайго бацьку»
Гісторык Андрэй Чарнякевіч ставіцца да такіх папераў, як да палітычнае спекуляцыі. На ягоную думку, сапраўднасць такіх дакументаў можна пацвердзіць, толькі пабачыўшы папяровы арыгінал, а не фота. Сучасныя тэхналогіі дазваляюць лёгка «стварыць» такі «дакумент».
«Нават калі б такі факт сапраўды меў месца і бацька Віктара Януковіча быў паліцаем, то мы ўсё роўна з гэтых папераў больш нічога не ведаем. А кожны чалавек мае права на прэзумпцыю невінаватасці. Тут не напісанае, ці ён забіў кагосьці, як менавіта сябе паводзіў з жыхарамі. Вядома ж, калі і так, гэта гонару не робіць. Але сын не адказвае за свайго бацьку», – разважае спадар Андрэй.
Антось Міхайлюк, belsat.eu
