Насуперак ранейшым пагрозам Менск вырашыў не патрабаваць з расейскіх нафтавікоў дадатковай платы за транзіт памерам 20 % адсоткаў ад ранейшай, абмежаваўшыся толькі планавым падвышэннем – утрая больш сціплым. Але адмыслоўцы канстатуюць, што супярэчнасці паміж саюзнікамі дагэтуль не развязаныя.
«Рэч у тым, што нявырашанасць пэўных палітычных момантаў пакінула нявырашаным і нафтагазавае пытанне», – цвердзіць палітычны аглядальнік Віталь Цыганкоў.
Як паведамляе цэнтральная дыспетчарская ўправа Расеі, летась Масква скараціла пастаўкі нафты ў Беларусь прыкладна на 20 %, у параўнанні з аналагічным пазалеташнім перыядам. Паводле вераснёўскай заявы прэмʼер-міністра Беларусі Андрэя Кабякова, гэта паглыбіла эканамічны спад Беларусі на 0.3 % Па выніках года – страты значна большыя.
«У Расеі эканамічны крызіс, у Расеі няма лішніх грошай і тыя самыя гаспадарчыя субʼекты – Газпром, нафтавыя кампаніі ды іншыя не збіраюцца лішні раз дараваць Беларусі грошы. Гэта шмат у чым памяняла сітуацыю, калі эканамічныя апытанні ва многіх сэнсах пераважаюць палітычныя і ідэйныя«, – упэўнены спадар Цыганкоў.
Лукашэнка дамагаецца зніжкі на газ і павелічэння паставак нафты пры дапамозе палітычных рычагоў. Незадоўга да новага года кіраўнік Беларусі праігнараваў паседжанне найвышэйшай рады Еўразійскага эканамічнага саюзу ў Санкт-Пецярбурзе, дзе кіраўнікі краінаў-чальцоў мелі ўхваліць новы Мытны кодэкс саюзу. Раней ён паставіў пад пытанне прынцыповы падыход Беларусі да інтэграцыйных праектаў з Расеяй:
«Свой удзел у гэтых праектах мы будзем аптымізаваць. Я даў адпаведнае распараджэнне ўраду і адміністрацыі прэзідэнта. Мы цяпер аналізуем наш удзел у Еўразійскім эканамічным саюзе».
Гэты канфлікт прынцыпова адрозніваецца ад папярэдніх тым, што Масква, верагодна, больш не лічыць уладу Аляксандра Лукашэнку адзінаю магчымасцю трымаць Беларусь у сферы свайго ўплыву. Расейскія палітолагі перакананыя, што гэтым разам Крэмль не збіраецца паддавацца на ягоныя патрабаванні павялічыць субсідаванне збудаванай ім эканамічнай мадэлі.
Паводле агенцтва «Ройтэрз», Расея плануе і сёлета пастаўляць нафту ў Беларусь у леташніх зменшаных аб’ёмах – 18 мільёнаў тонаў замест 26-ці, якіх патрабаваў Менск. Між тым, запазычанасць за расейскі газ дасягае ўжо паўмільярда долараў.
«Мяркуючы з усяго, Расея саступаць не мае намеру, яна патрабуе, каб Менск вярнуўся да дамоўленай сістэмы, то бок – адназначнай капітуляцыі. Я мяркую, што ў найбліжэйшыя месяц-два канфлікт будзе працягвацца і Расея скароціць пастаўкі нафты ў Рэспубліку. Пакуль не на 40 %, ідзе гаворка пра 10 % скарачэнне. Але гэта таксама шок для бюджэту Рэспублікі», – тлумачыць палітолаг Андрэй Суздальцаў.
Нафтагазавы канфлікт паміж Беларуссю і Расеяй пачаўся ў першым паўгоддзі летась. Менск абураецца тым, што расейскія спажыўцы атрымліваюць газ паводле субсідаваных коштаў і патрабуе гэткіх жа субсідыяў для беларускіх вытворцаў, каб яны маглі канкураваць на расейскім рынку. Калі Масква не пагадзілася, Беларусь пачала плаціць справядлівую, на свой погляд, цану ў аднабаковым парадку. Расея настойвае, каб Менск плаціў кантрактавую цану.
Станіслаў Івашкевіч, Менск