Актор з цяжкім лёсам аказаўся ўцягнуты ў рэкламную кампанію аднаго з праектаў «крыпта-холдынгу» прадпрымальніка, асуджанага на 4 гады калоніі за махлярства. Гэтая кампанія здолела дамагчыся падтрымкі беларускай дзяржавы, хоць прадукуе ў асноўным фантастычныя абяцанні. Першапачаткова гэтую кампанію падтрымлівала амерыканская фінансавая піраміда.
Дрыфт пад носам у КДБ
Нямецкі актор і рэжысёр Тыль Швайгер 6–9 лістапада наведаў Беларусь і зняўся ў рэкламе праекту «Blockchain Sports Ecosystem». Гэтым скарысталася дзяржаўная прапаганда: актыўна цытавала камплементы «чыстай і бяспечнай» Беларусі ад актора, які адыходзіў ад цяжкай хваробы і паспеў толькі «загугліць», якіх памераў краіна, у якую яго прывезлі. Ды прывезлі яго не толькі для прапаганды.
Рэклама, у якой Швайгер зняўся, была пра дрыфт – аўтаспорт і шоў, завязаныя на кіраваных заносах машынаў. Прома-кампанія «Blockchain Sports Drift» пачалася 29 кастрычніка ў Нясвіжы, працягнулася ў Косаве, Берасці, Гомлі, Магілёве, Горадні і Менску. У здымках бралі ўдзел замежныя дрыфтары: па тры з Аўстраліі і Японіі, два з Бразіліі, па адным пілоце з Тайланду і Аб’яднаных Арабскіх Эміратаў (усіх іх цяжка назваць «зоркамі дрыфту», як то робяць дзяржаўныя медыі, але гэта і не зусім «безыменныя», а сапраўдныя спартоўцы).
Дзеля здымак ролікаў праекту перакрывалі цэнтральныя вуліцы. У Менску абмежаванні руху трывалі на розных вуліцах тры дні: 2–5 лістапада. Дрыфтавалі нават перад будынкам Камітэту дзяржаўнай бяспекі. Дрыфтавалі таксама на лёдзе «Менск-Арэны» і ў апошні дзень, 6 лістапада, перад Нацыянальным аэрапортам. Некаторых мясцовых жыхароў, як то ў Берасці і ў Горадні, гэта абурала. Але ўлады не супраць. Наадварот: «БелТА» хвалілася, што «дарогі вытрымалі».
Сам праект «Blockchain Sports Drift» з’явіўся ў публічнай прасторы толькі ў сярэдзіне лета 2024 года. А ўжо ў верасні каманда праекту заняла першае месца ў групавым заліку на Адкрытым чэмпіянаце Беларусі па дрыфце. Найбольш балаў для яе набраў ганконгскі дрыфтар, які выступае пад імем Charles Ng – ён заняў другое месца ў асабістым заліку.
Шмат абяцанняў пра блокчэйн, крыптавалюты і NFT, але дзе вынікі?
«Blockchain Sports» – кампанія, звязаная з яшчэ дзясяткам праектаў аднаго беларуса. Ейны заснавальнік – выпускнік Менскага радыётэхнічнага каледжу Дзмітрый Саксонаў. У спісе ягоных праектаў на LinkedIn – «Blockchain Sports», «Liquid Mining», «Atom Mining» і «X-Estate», згадваецца таксама «Atom Global», у апісанні профілю на Instagram – яшчэ і «Jggl», «X-Labs» і «Arteki Studio». «Blockchain Sports» мае падпраекты «Atleta Network», «Motorsport», «Sports Media», «XR Football» і праект футбольнай акадэміі ў Бразіліі.
Большая частка гэтых праектаў не зрабіла амаль нічога з абяцанага – а абяцае вельмі шмат. Напрыклад, «Jggl», якая абяцае стаць сацсеткай для стварэння музыкі штучным інтэлектам (а гэта магчыма і ўжо даступна бясплатна ў канкурэнтаў) пакуль прапануе толькі генерацыю карцінак у сістэме, падазрона падобнай да «Midjourney».
Анімацыйная студыя «Arteki», зарэгістраваная ўсяго два месяцы таму, ужо абяцае паўтузіна поўнаметражных мультфільмаў, «лепш за „Disney“ ці „Pixar“». Але за трэйлеры гэтых мультфільмаў выдае вельмі кароткія ўрыўкі з карцінкамі, згенераванымі і анімаванымі нейрасеткай. Тэарэтычна, такія ўрыўкі можна сабраць у поўнавартасную стужку, ды цяжка зрабіць так, каб гэта выглядала прывабна. Нават з «трэйлераў» студыі бачна, што кадры застануцца даволі статычнымі, а знешнасць персанажаў і нават колькасць пальцаў на іхных руках – непастаяннай. Праўда, як мінімум для рэкламы ў Instagram студыя наняла сапраўдных актораў агучкі. Імаверна, пакуль ідэя ў тым, каб збіраць грошы на абяцаныя мультфільмы.
«X-Estate» дык наогул прапануе інвеставаць грошы ў маштабныя будаўнічыя праекты, прадстаўленыя толькі карцінкамі і кропкамі на мапе, а па падрабязнасці сайт кампаніі адсылае на генератар бессэнсоўнага тэксту.
«Atom Mining», падобна, сапраўды працавала ў пастаўцы і зборцы абсталявання для майнінгу крыптавалютаў. Беларускае ТАА «Атам Майнінг» у працэсе ліквідацыі ўжо два гады. Але кампанія працуе ў Расеі – расейскае падраздзяленне кампаніі атрымала за 2023 год амаль паўмільёна долараў чыстага прыбытку). Але на сваім сайце кампанія пазіцыянуе сябе найперш як распрацоўшчыка праграмаў, а са сваіх распрацовак згадвае толькі дзве. Адна, камбінацыя сацсеткі і крыпта-рынку «WonderPlace», так і не была запушчаная, а сацсеткі праекту закінутыя са студзеня 2023 года. Другая, «рэвалюцыйная» праграма здабычы крыптавалютаў «Liquid Mining», прапануе толькі мабільную праграму для інвестыцыяў у майнінг. Праграма не распаўсюджваецца ў «Google Play Store», а ў «Apple AppStore» амаль не мае водгукаў.
Чым займаецца «X-Labs» – загадка. Сайт кампаніі рэгістравала расейкае ТАА «Атом Майнинг», а кампанія мае офіс у Менску (у тым жа будынку і на тым жа паверсе, што «Дрыфт Лабс» – партнёр у арганізацыі дрыфт-туру). З сацсетак вынікае, што ў гэтай кампаніі працуе найбольш рэальных людзей (у LinkedIn сябе звязалі з ёй тры сотні чалавек, у іх ліку нават былы кіраўнік піяру «Wargaming»), але значная частка – у рэкрутынгу, піяры і графічным дызайне, меншая – у праграмаванні. Мяркуючы па LinkedIn, кампанія стала актыўна набіраць супрацоўнікаў у канцы лета 2024 года. Ды кампанія не выпусціла (прынамсі, публічна) аніводнага прадукту за больш як год дзейнасці. Толькі анансуе прадукты: ад памочніка на штучным інтэлекце да сістэмы аналізу рэакцыі зрэнак (апошняе паказвалі на выставе «Нацыянальная бяспека» і прэзентавалі як гатовы прататып, які нібы можа вызначыць алкагольнае ці наркатычнае ап’яненне, але лёс прадукту пакуль невядомы). Наўрад ці кампанія займаецца нечым вакол крыптавалютаў: яна ўваходзіць у Парк высокіх тэхналогіяў, але не ўваходзіць у спіс «крыпта-рэзідэнтаў».
Адзінае жа, што можна пабачыць у дзеянні ад «Ікс Лабс», гэта футбольны клуб: колішні «Юні Мінск» з Другой лігі (трэцяга дывізіёну) у лютым 2023 года змяніў назву на «Юні Ікс Лабс», а ўласніка – на «X-Labs Inc». Колькі каштавала такая пакупка, на якіх умовах адбылася і колькі кампанія ўклала ў клуб, невядома. Але прынамсі, клуб выступае някепска.
У «экасістэме» кампаніі «Blockchain Sports» ёсць пакуль толькі дрыфт-тур, цыкл інтэрв’ю з колішнімі футбалістамі ў межах «Blockchain Sports Media», чатыры дзясяткі лакальных дзіцячых футбольных турніраў у бразільскім штаце Сэара і анонс латарэі, звязанай з блокчэйн-сеткай «Atleta» (дзе і для чаго мае ўжывацца сама сетка, расказваюць толькі самымі агульнымі словамі). А абяцае кампанія ледзь не рэвалюцыю ў свеце спорту: смарт-кантракты і аналіз паказнікаў спартоўца нейрасеткамі, экзашкілет і акуляры для трэніровак у дапоўненай рэальнасці… Найбольш рэалістычнай з анансаваных выглядае ідэя гандлю NFT-карткамі гульцоў. Толькі вось рынак NFT калапсаваў больш за год таму: ідэі «валодання ўнікальнымі лічбавымі аб’ектамі», сэнс якой нават цяжка растлумачыць, не знайшлі практычнага ўжывання.
Заснавальнік быў асуджаны за махлярства
Паводле звестак «BELPOL», заснавальнік гэтай сеткі кампаніяў Дзмітрый Саксонаў у канцы 2018 года быў асуджаны на чатыры гады калоніі ўзмоцненага рэжыму з канфіскацыяй маёмасці за «Махлярства» (ч.3 арт. 209 КК РБ). «BELPOL» паказаў «Белсату» 29 запісаў, у якіх ён фігуруе як падазраваны ў крымінальных справаў (з гэтых запісаў 27 «скрэсленыя», судзілі яго толькі за два эпізоды). Таксама Саксонаў 77 разоў прыцягваўся да крымінальнай адказнасці, найчасцей – за парушэнні правілаў дарожнага руху. Гэта пацвердзілі «Кіберпартызаны» – яны таксама расказалі «Белсату», што ў 2017 годзе ў Саксонава адабралі правы на кіраванне машынай і забаранілі наведваць ігральныя ўстановы.
Cілавікі так расказвалі пра гэтую справу. З 2014 па 2017 год ён пазычаў у грамадзянаў грошы з розных нагодаў, як то на адкрыццё бізнесу, дастаўку машынаў з Расеі, пакупку крыптавалюты і іншага, але з часам пачынаў гэтыя сумы прысабечваць. У лістападзе 2017 года арганізаваў фірму пастаўкі камплектуючых для крыптафермаў (імаверна, гаворка пра ТАА «Промайнінг»), атрымліваў грошы і не выконваў абавязкі, а купляў дарагія машыны на трэціх асобаў. Праваахоўнікі вызначылі больш за паўсотні пацярпелых. Асудзілі яго 26 чэрвеня 2018 года, пацярпелымі прызналі 38 чалавек, шкоды налічылі на звыш 1,15 млн беларускіх рублёў.
«ІТ-прадпрымальнікам і інаватарам Саксонаў стаў ужо па выхадзе з калоніі, перад тым, як нам расказалі калегі, абгрукаўшы некаторыя недзяржаўныя СМІ з просьбай выдаліць ягоную фотку, з дапамогай якой праз прэсу шукалі пагарэлых на папярэднім стартапе», – піша «Наша ніва».
Адкуль у іх грошы: ад шэйха, ад Баскава, ад дрыфтара ці ад амерыканскай фінансавай піраміды?
Саксонаў як мінімум карыстаецца даверам Дзмітрыя Баскава – экс-старшыні Федэрацыі хакею, былога галоўнага трэнера хакейнай каманды Лукашэнкі і былога дырэктара хакейнага «Дынама», а цяпер чальца Савету Рэспублікі. Пра гэта Баскаў сам расказваў у ліпені 2024 года: да яго звярнуўся Саксонаў з «ініцыятывай развіцця футболу», і ён не змог адмовіць бізнесоўцу, які ўжо мае праект, што «актыўна развіваецца ў Бразіліі». Пра гэта Баскаў казаў на прэс-канферэнцыі пра «Футбольны карнавал» – акцыю з раздачай футбольных мячоў з удзелам трох славутых замежных футбалістаў, у тым ліку бразільца Рамарыё – найлепшага гульца 1994 года паводле версіі FIFA. Рамарыё, а таксама бразільцы Эдмілсан і Кевін Кураньі назваліся партнёрамі будучай бразільскай акадэміі «Blockchain Sports Football».
Калі і як Саксонаў пазнаёміўся з Баскавым, невядома. Падобнай да праўды выглядае здагадка, якую выказала «Трыбуна»: Саксонаў мог «уцерціся ў давер» да Баскава так жа, як раней «уцёрся ў давер» да функцыянераў ад спорту і прапаганды махляр, які называўся «штангістам Сяргеем Заслаўскім».
Ды нават калі ўявіць, што Баскаў дапамагаў Саксонаву з арганізацыяй дрыфт-туру, запрашэннем кіроўцаў і перакрыццём вуліц, то Саксонаў меў аднекуль узяць грошы на прыезд бразільскіх футбольных зорак у Менск і на футбольныя на міні-турніры ў Бразіліі. Адкуль? Наўрад ці ад «Atom Mining», якая ў гэтай гісторыі не «свяцілася».
Калі верыць «Blockchain Sports», кампанія заключыла «мемарандум аб узаемапаразуменні» з саудаўскай «Alpha Jossor Investments»: маюць распрацоўваць «інавацыйны спартовы комплекс» у Саудаўскай Аравіі, праект каштуе аж 3,3 млрд долараў. Кампанія, падобна, фальшывая: супраца з праектам Саксонава – літаральна адзіная навіна пра «Jossor», і кампаніі няма ў саудаўскім камерцыйным рэестры.
Саксонаў дакладна бываў у тых краях: з базы «Кіберпартызанаў» вынікае, што ён у 2022–23 гадах чатыры разы лятаў у Дубай і адзін раз у Катар, пры чым у адзін з палётаў тэарэтычна мог нават перасякацца з Аляксандрам Лукашэнкам: той быў у Эміратах 2–4 лютага 2023 года, Саксонаў вылятаў у Дубай вечарам 3 лютага. Ды ніякіх сведчанняў аб тым, што Саксонаў неяк узаемадзейнічаў з Лукашэнкам, не знайшлося.
Сам Саксонаў хіба пазней, у красавіку 2024-га, публікаваў кадры сустрэчы з чальцом каралеўскай сям’і ААЭ. Гэта гучыць як вельмі высокі ўзровень, ды шэйх Фалах ібн Зайд ан-Нахаян – толькі адзін з 19 дзяцей заснавальніка і першага прэзідэнта ААЭ, які ў краіне адказвае хіба за патранаж пола-клубу «Ghantoot». Пра тое, каб гэты шэйх інвеставаў у праекты Саксонава, не паведамлялі.
Неўзабаве кампанія Саксонава «X-labs» стала рассылаць па беларускіх медыях прэс-рэліз, з якога вынікала, што яна атрымала ў кіраванне недабудаваны комплекс «Шантэр Хіл» у Менску, у які раней інвеставаў мільёны долараў Аляксандр Шакуцін – уласнік «Амкадору», якога называюць «гаманцом» Лукшэнкі. Ды, як заўважыла «Наша ніва», згадку «Шантэр Хіл» з тых артыкулаў хутка выдалілі. Пакінулі толькі згадку таго, што «X-labs» атрымае замову на 180 млн долараў ад… «Blockchain Sports Ecosystem». То бок, фактычна ад самой сябе: ад кампаніі, якая прадстаўляецца як дубайская, але ў Эміратах не зарэгістраванай, затое дакладна звязанай з Саксонавым. «Наша ніва» звярнула ўвагу на тое, што ў дамове аб карыстанні сайтам «Blockchain Sports» значыцца, што гэта субсідыярная кампанія сейшэльскай «BCS Ecosystem Limited», але і такой не зарэгістравана на Сейшэлах.
Сувязяў Саксонава з Шакуціным знайсці не ўдалося – хіба Саксонаў літаральна круціцца вакол «Шантэр Хіла»: менавіта перад гэтым комплексам здымалі фінальныя эпізоды рэкламы «Blockchain Sports» з Цілем Швайгерам.
Можна ўявіць, што дрыфт-тур атрымаў асноўную падтрымку ад Айка Сіманяна – заснавальніка Racing.by, якога называюць «бацькам беларускага дрыфту». У верасні ён казаў, што ўжо два месяцы разам з «Blockchain Sports Drift» робіць «касмічны» супольны праект пра беспілотныя машыны ў дрыфце. Але нейкіх слядоў узаемадзеяння Сіманьяна і Саксонава да лета-2024 знайсці не ўдалося, а гісторыя «Blockchain Sprots» пачалася за год да таго.
Значна раней, у лютым 2024 года, з Саксонавым стаў супрацоўнічаць праект «Limitless Platform», звязаны з фінансавай пірамідай «Daisy». Папулярны блог пра сеткавы маркетынг «BehindMLM» яшчэ тады называў «Blockchain Sports» чарговым і ўжо чацвёртым перазапускам фінансавай пірамідай «Daisy» амерыканца Джэрэмі Рома. Той асабіста прэзентаваў «Blockchain Sports» разам з Саксонавым у Дубаі, ды Саксонаў на той прэзентацыі быў відавочна другасным персанажам – хай сабе Рома і называў Саксонава «Стывам Джобсам блокчэйн-спорту». Галоўным жа прамоўцам на прэзентацыі «Blockchain Sports» быў сам Рома. На расейскай мове «Blockchain Sports» у лютым прэзентаваў партнёр Рома па «Limitless», расеец Ілля Манін – і ён казаў, што праводзіў «івэнты ў Дубаі» з Саксонавым яшчэ ў пазамінулым годзе.
***
«Белсат» спрабаваў атрымаць каментар ад Саксонава, 11 лістапада скіраваў запыты Саксонаву ў Instagram, а таксама на электронную пошту «Atom Mining», «Blockchain Sports» і «Liquid Mining». На момант публікацыі адказаў не было.
Калі Вы штосьці ведаеце пра працу Саксонава або ягоных кампаніяў, можаце ананімна расказаць пра гэта нам праз электронную пошту web@belsat.eu або Telegram-акаўнт @edytorBLST.
Алесь Наваборскі belsat.eu
